Lưỡi bé bị đốm trắng là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nhiều phụ huynh hoang mang không biết đây có phải là dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm hay chỉ là sinh lý bình thường. Bài viết dưới đây của Daibaccare sẽ giúp ba mẹ hiểu rõ nguyên nhân, biểu hiện, mức độ nguy hiểm, cũng như cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả.
Lưỡi bé bị đốm trắng là bị gì?
Lưỡi bé bị đốm trắng có biểu hiện là các mảng trắng trên lưỡi, nướu hoặc trong má. Đây có thể là cặn sữa sinh lý – dễ lau sạch hoặc là dấu hiệu của nhiễm nấm Candida (tưa miệng) – khi các mảng trắng dày và khó lau, có thể gây đau và ảnh hưởng lớn đến quá trình bú sữa của bé.
Nguyên nhân chủ yếu khiến lưỡi bé bị đốm trắng
Nguyên nhân chính – Nấm miệng do nấm Candida
Loại trừ nguyên nhân do cặn sữa sinh lý, nấm miệng do nấm Candida là nguyên nhân chính khiến lưỡi bé bị đốm trắng và rất phổ biến ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng và trẻ có hệ miễn dịch yếu như trẻ sinh non, thiếu tháng…
Theo Verywell Health, tỷ lệ trẻ dưới 1 tháng bị tưa miệng là lên đến 37% do hệ miễn dịch non nớt, chưa hoàn thiện của trẻ khiến Candida albicans phát triển mạnh trong khoang miệng, gây nấm miệng.
Một phân tích khác được đăng tải trên Pubmed với tiêu đề Prevalence of oral Candida in the first year of life cho thấy tỷ lệ nhiễm Candida đường miệng dao động khoảng 11–15% ở trẻ dưới 1 tuổi
Đáng lưu ý, mẹ dùng kháng sinh dài ngày làm tăng nguy cơ lây nấm qua đường bú mẹ, cụ thể trẻ có mẹ dùng kháng sinh >1 tuần có nguy cơ nấm miệng do nấm Candida cao gấp 3.3 lần so với trẻ thông thường.
Các nguyên nhân khác ít phổ biến
- Cặn sữa đọng lại: mảng trắng mỏng dễ lau sạch, không gây đau.
- Thiếu dinh dưỡng: thiếu vitamin B, sắt có thể khiến niêm mạc miệng trắng đục.
- Viêm niêm mạc, chấn thương nhẹ: cần phân biệt rõ trường hợp để điều trị hợp lý.
Cách xử lý khi lưỡi bé bị đốm trắng
Kiểm tra và xác định nguyên nhân
Khi thấy những đốm trắng xuất hiện trên lưỡi hoặc khoang miệng bé, trước tiên, cha mẹ nên dùng gạc sạch quấn quanh ngón tay, thấm nước đun sôi để nguội hoặc nước muối sinh lý, nhẹ nhàng lau vùng lưỡi có đốm trắng để xác định nguyên nhân. Sẽ có 2 trường hợp:
- Nếu các mảng trắng dễ lau sạch, không gây đau hoặc chảy máu, khả năng cao chỉ là cặn sữa, tình trạng này không nguy hiểm và có thể tự cải thiện khi bé lớn hơn và bú đúng tư thế.
- Nếu khó lau sạch, lớp trắng dày, bên dưới đỏ hoặc rớm máu, kèm theo bé quấy, đau, khó chịu khi bú, đó rất có thể là dấu hiệu của nhiễm nấm Candida (tưa miệng) và cần can thiệp y tế.
Nhận biết và điều trị tưa miệng theo hướng dẫn chuyên môn
Khi nghi ngờ bé bị tưa miệng (nấm miệng), cha mẹ nên đưa bé đến bác sĩ nhi hoặc nha khoa nhi để được chẩn đoán chính xác hơn. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kháng nấm hoặc mẹo dân gian tại nhà, bởi việc này có thể gây kích ứng hoặc làm nặng thêm tổn thương trong khoang miệng bé.
Sau khi thăm khám và xác định là nhiễm Candida, bác sĩ thường chỉ định sử dụng thuốc kháng nấm để nhỏ hoặc thoa lên vùng bị nấm. Việc cha mẹ cần làm là thực hiện theo chỉ dẫn của bác sĩ, giúp bé mau khỏi và ngừa biến chứng xảy ra.
Làm sạch vật dụng và điều trị đồng thời cho mẹ
Bên cạnh việc dùng thuốc, ba mẹ cũng nên thực hiện những việc dưới đây để tình trạng nấm miệng của bé nhanh khỏi, phòng ngừa bệnh tái trở lại:
- Khử trùng núm ti, bình sữa, gạc vệ sinh miệng mỗi ngày bằng nước sôi hoặc máy tiệt trùng.
- Mẹ cho bé bú trực tiếp cũng cần kiểm tra núm vú: nếu có ngứa, đau, nứt hoặc mảng trắng, có thể mẹ cũng bị nhiễm Candida ở ngực và cần điều trị cùng lúc để tránh lây nhiễm qua lại.
- Trong giai đoạn điều trị, tránh dùng kháng sinh kéo dài nếu không cần thiết, vì thuốc có thể gây mất cân bằng vi khuẩn có lợi trong miệng, khiến nấm lưỡi lâu khỏi hơn.
Theo dõi tiến triển trong 5 –7 ngày
Nếu điều trị đúng, triệu chứng tưa miệng thường cải thiện rõ sau 3–5 ngày, khỏi hoàn toàn sau 7–10 ngày. Còn trong trường hợp tình trạng lưỡi bé bị đốm trắng không thuyên giảm hoặc lan rộng (xuống họng, lợi, gây sốt), cha mẹ cần đưa trẻ tái khám để kiểm tra nguy cơ nhiễm trùng sâu hoặc suy giảm miễn dịch hiếm gặp.
Phòng ngừa lưỡi bé bị đốm trắng
Phòng ngừa chủ động và hiểu rõ nguyên nhân chính là chìa khóa giúp cha mẹ chăm sóc trẻ tốt hơn, sớm ngăn ngừa biến chứng và giúp bé phát triển khỏe mạnh toàn diện.
Cha mẹ nên:
- Vệ sinh miệng cho bé đều đặn: Lau lưỡi, nướu và má trong bằng gạc mềm sau bú, ít nhất 1 lần/ngày trong tháng đầu đời.
- Tiệt trùng dụng cụ bú: Luôn tiệt trùng bình, núm ti; không ngậm núm ti bé (nhiều cha mẹ hay ngậm núm bình sữa của bé để kiểm tra nhiệt độ sữa cho bé hoặc bú mớm khiến bé nhiễm nấm từ miệng người lớn)
- Giữ vệ sinh mẹ khi bú: Nếu mẹ bị nấm âm đạo hoặc viêm miệng, nên điều trị dứt điểm để tránh lây truyền ngược nhiều lần.
- Hạn chế kháng sinh nếu không cần thiết: Nếu mẹ hoặc bé phải dùng kháng sinh, kết hợp bổ sung men vi sinh theo tư vấn để giữ cân bằng vi sinh
- Tăng cường đề kháng cho bé: Cho bé bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu, kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung đủ nhóm vitamin B và kẽm cho cả mẹ và bé (khi bé ăn dặm) để giúp miệng tự bảo vệ trước nấm Candida.
Lời kết
Lưỡi bé bị đốm trắng có thể chỉ đơn giản là cặn sữa, nhưng cũng có thể là biểu hiện của tình trạng nhiễm nấm cần được xử lý kịp thời. Cha mẹ nên theo dõi sát, giữ vệ sinh miệng cho bé đúng cách và đưa trẻ đi khám nếu thấy dấu hiệu bất thường. Hy vọng với chia sẻ trên đây của Daibaccare đã giúp cha mẹ an tâm hơn trong hành trình lớn khôn cùng con, đặc biệt là giúp bé có sức khỏe răng miệng tốt, ăn bú ngon miệng và phát triển toàn diện.
