Chàm da ở trẻ là tình trạng da viêm mạn tính khiến bé bị khô, đỏ, ngứa và dễ tái phát, đặc biệt ở những trẻ có cơ địa dị ứng. Mặc dù bệnh không lây, nhưng nếu không được chăm sóc đúng, có thể khiến da bé tổn thương, viêm nhiễm và tái phát lại nhiều lần. Bài viết dưới đây của Daibaccare sẽ giúp ba mẹ hiểu đúng nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa chàm da để bảo vệ làn da bé khỏe mạnh, mềm mịn.
Chàm da ở trẻ là gì?
Chàm da (viêm da cơ địa – Atopic Dermatitis) là một dạng viêm da mạn tính khiến da bé bị khô, đỏ, sần và ngứa kéo dài, dễ tái phát theo từng đợt. Đây là bệnh da liễu không lây, thường gặp ở trẻ có cơ địa dị ứng – là nhóm dễ mắc các bệnh như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, dị ứng thức ăn hoặc thời tiết.
Theo các chuyên gia từ Mayo Clinic và National Eczema Association (NEA), bệnh hình thành khi da bé bị rối loạn hàng rào bảo vệ, dẫn đến mất nước, khô da, dễ kích ứng và phản ứng viêm quá mức.
American Academy of Dermatology (AAD) thống kê, khoảng 10–20% trẻ em và 3% người trưởng thành tại Hoa Kỳ từng mắc chàm da, trong đó đa số khởi phát trước 10 tuổi. Nhiều bé có thể giảm dần triệu chứng khi lớn, nhưng một số vẫn duy trì tình trạng da khô, nhạy cảm trong suốt cuộc đời.
Hiện nay, chàm da chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, song với chế độ chăm sóc da đúng cách, tránh tác nhân kích ứng và điều trị sớm, cha mẹ hoàn toàn có thể kiểm soát tốt triệu chứng, giúp bé sinh hoạt và phát triển bình thường.
Dấu hiệu chàm da ở trẻ
Theo nghiên cứu “Atopic Dermatitis in Infants and Children” của Mayo Clinic và báo cáo tổng hợp năm 2024 của Hiệp hội Chàm da Quốc gia Hoa Kỳ (National Eczema Association – NEA), chàm da ở trẻ thường thể hiện qua ba nhóm triệu chứng điển hình:
- Tổn thương da: Da bé xuất hiện các mảng đỏ, sần, khô, bong vảy hoặc rỉ dịch nhẹ, đặc biệt rõ sau khi tắm nước nóng hoặc thời tiết hanh khô.
- Cảm giác ngứa: Bé thường ngứa nhiều, gãi liên tục, làm da trầy xước, rớm máu hoặc nhiễm khuẩn thứ phát, khiến tình trạng viêm nặng hơn.
- Vị trí thường gặp: Chàm da thường xuất hiện ở hai má, cổ, tay, chân, khuỷu tay và đầu gối — những vùng da dễ ma sát và chịu áp lực khi vận động.
Cũng theo báo cáo của NEA, có tới 90% trẻ mắc chàm da khởi phát trước 5 tuổi, và các triệu chứng thường bùng phát mạnh vào mùa khô hoặc khi da thiếu ẩm kéo dài.
Nguyên nhân gây chàm da ở trẻ
Chàm da ở trẻ thường do sự kết hợp giữa di truyền – cơ địa – môi trường, cụ thể gồm:
- Cơ địa dị ứng: Trẻ có cha hoặc mẹ bị chàm, hen, viêm mũi dị ứng thì nguy cơ mắc chàm da cao hơn 2–3 lần so với những trẻ khác
- Hàng rào bảo vệ da yếu: Thiếu protein filaggrin khiến da dễ mất nước và dễ bị các dị nguyên (bụi, phấn hoa, hóa chất) tấn công, gây dị ứng và chàm da.
- Khí hậu, thời tiết: Thời tiết lạnh, khô hoặc nóng ẩm kéo dài đều có thể khiến da của trẻ bị khô, kích ứng, gây ra tình trạng chàm da.
- Tác nhân bên ngoài: Các sản phẩm như xà phòng, sữa tắm tạo bọt, nước giặt, khói thuốc, bụi, lông thú cưng… nếu không phù hợp có thể khiến da trẻ bị kích ứng
- Thức ăn và stress: Một số trẻ nhạy cảm với trứng, sữa bò, tôm, cá hoặc khi căng thẳng, thiếu ngủ cũng có thể bùng phát chàm trên da.
Cách xử lý và phòng ngừa chàm da ở trẻ chuẩn chuyên gia
Giữ da bé luôn ẩm
Bằng cách thoa kem dưỡng ẩm không hương liệu, không cồn từ 2–3 lần mỗi ngày, đặc biệt ngay sau khi tắm khi da còn hơi ẩm. Việc dưỡng ẩm đều đặn giúp phục hồi hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, giảm tình trạng khô ráp, bong tróc và ngứa ngáy, đồng thời hạn chế các đợt bùng phát chàm tái phát ở trẻ.
Tắm đúng cách
Cha mẹ không nên tắm cho trẻ bằng nước quá nóng hoặc tắm quá lâu để bảo vệ làn da nhạy cảm của bé. Nên dùng sữa tắm dịu nhẹ, pH trung tính, với nước ấm khoảng 36–37°C, và tắm nhanh trong 5–10 phút. Cách tắm này giúp làm sạch da nhẹ nhàng mà không làm mất độ ẩm tự nhiên, giữ da bé mềm mịn, dễ chịu sau khi tắm.
Hạn chế bé gãi hoặc chà xát da
Vì có thể khiến vùng da tổn thương nặng hơn. Cha mẹ nên giữ móng tay bé ngắn, sạch, có thể đeo bao tay vải mềm khi ngủ để tránh gãi trong vô thức.
Thói quen này giúp ngăn trầy xước, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn và hình thành sẹo thâm trên da bé.
Chọn quần áo mềm, thoáng khí
Việc này giúp làn da bé “thở” dễ dàng hơn. Nên ưu tiên vải cotton tự nhiên, tránh len, sợi tổng hợp hoặc quần áo bó sát, đặc biệt trong thời tiết nóng ẩm. Cách này giúp hạn chế ma sát, đổ mồ hôi và kích ứng da, giảm khả năng chàm tái phát.
Loại bỏ các yếu tố kích ứng quanh bé
Đây là bước quan trọng trong kiểm soát chàm da. Hãy tránh sử dụng nước giặt, nước xả có mùi mạnh, đồng thời hạn chế khói thuốc, bụi bẩn và lông thú cưng trong nhà. Điều này giúp giảm tái phát, ổn định tình trạng da và duy trì độ ẩm tự nhiên của bé.
Tẩy giun định kỳ
Cần tẩy giun cho trẻ mỗi 6 tháng một lần để giúp loại bỏ ký sinh trùng đường ruột, từ đó giảm độc tố, hạn chế phản ứng dị ứng và tăng sức đề kháng tự nhiên của cơ thể. Việc duy trì thói quen này không chỉ hỗ trợ hệ tiêu hóa mà còn góp phần ổn định tình trạng da, giảm ngứa và sẩn tái phát.
Chế độ dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh
Bổ sung vitamin A, E, Omega-3 và kẽm thông qua chế độ ăn uống hoặc thực phẩm chức năng phù hợp lứa tuổi. Đây là các vi chất quan trọng giúp duy trì độ ẩm, phục hồi tế bào da và giảm viêm tự nhiên, từ đó giúp làn da bé khỏe mạnh, mềm mịn và ít nhạy cảm hơn với các yếu tố kích ứng bên ngoài.
Đưa bé đi khám bác sĩ khi cần
Khi da viêm nặng hoặc có dấu hiệu ngứa dữ dội, rỉ dịch, sưng đỏ, lan rộng, cha mẹ cần đưa trẻ tới bác sĩ thăm khám càng sớm càng tốt. Khi đó, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị phù hợp và tối ưu. Việc điều trị đúng chuyên khoa giúp giảm nhanh viêm ngứa, phục hồi da an toàn và ngăn lan rộng sang vùng khác.
Chàm da ở trẻ là bệnh mạn tính nhưng hoàn toàn kiểm soát và phòng ngừa, quan trọng là chăm sóc sớm và đúng cách. Trong đó, dưỡng ẩm đầy đủ, tránh tác nhân kích ứng, giữ môi trường sống mát sạch chính là “3 chìa khóa vàng” giúp da bé khỏe mạnh, ít tái phát và luôn mềm mịn tự nhiên.
