Chàm tai là tình trạng viêm da mãn tính xuất hiện ở vành tai, ống tai hoặc vùng sau tai. Ai cũng có thể bị chàm tai, nhưng bệnh thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ – đối tượng có làn da nhạy cảm và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị kích ứng, tấn công bởi các tác nhân bên ngoài. Theo các chuyên gia, chàm tai không nguy hiểm nhưng dễ tái phát nếu cha mẹ không chăm sóc đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ 5 điều quan trọng về chàm tai ở trẻ để giữ cho vùng tai của trẻ luôn khỏe mạnh. Cùng theo dõi nhé!
Chàm tai là gì?
Chàm tai (Ear Eczema) hay viêm da tai là một dạng của viêm da cơ địa (atopic dermatitis) xảy ra quanh vành tai hoặc ống tai ngoài.
Theo các chuyên gia từ National Eczema Society (NES – Hiệp hội Quốc gia về Bệnh Chàm Vương quốc Anh) cho biết, chàm tai gây khó chịu và thậm chí đau đớn, tuỳ thuộc vào mức độ của bệnh, từ tình trạng nhẹ – khô nhẹ ở vành tai (phần tai nhô ra và có thể nhìn thấy được) cho đến tổn thương da nghiêm trọng – đau rát và nhiễm trùng ở cả vùng tai ngoài lẫn tai trong.
Bệnh chàm tai có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cấu trúc tai, bao gồm: dái tai, hốc tai (conchal bowl – vùng bên ngoài lỗ tai), lỗ tai (meatus), ống tai (hay còn gọi là ống tai ngoài – phần dẫn đến màng nhĩ) và màng nhĩ (tympanic membrane).
Ngoài ra, các nếp gấp của tai, mặt sau tai và vùng da tai tiếp giáp với mặt cũng là những vị trí thường bị ảnh hưởng bởi bệnh chàm.
Dấu hiệu nhận biết chàm tai ở trẻ
Chàm tai ở trẻ thường khởi phát âm thầm, dễ nhầm với viêm da tiết bã hoặc viêm tai ngoài. Nhưng cha mẹ hoàn toàn có thể nhận biết sớm qua các dấu hiệu đặc trưng sau:
- Da vùng tai khô, bong vảy: Vùng da quanh vành tai, sau tai hoặc dái tai bị khô, tróc vảy trắng và mịn như gàu. Một số trường hợp xuất hiện vảy vàng hoặc nứt nẻ mà cha mẹ thường nhầm với “cứt trâu” ở trẻ nhỏ.
- Da tai đỏ, ngứa, trẻ hay gãi tai: Khi bị chàm ở tai, trẻ sẽ ngứa ngáy khó chịu nên sẽ thường gãi, cọ đầu vào gối hoặc liên tục sờ tai do ngứa rát.
- Rỉ dịch vàng có mùi hôi: Nếu chàm da bị bội nhiễm vi khuẩn, cha mẹ sẽ thấy dịch vàng, mùi hôi nhẹ hoặc hôi khó chịu ở vùng quanh tai của trẻ. Cần lưu ý bởi dây là dấu hiệu cho thấy chàm đã chuyển nặng hoặc kèm viêm da nhiễm trùng.
- Da bị nứt, rớm máu hoặc đau khi chạm: Trẻ có thể khóc, giật mình khi vô tình chạm vào tai, nhất là khi vùng tổn thương lan đến ống tai. Đặc biệt, khi da tai của trẻ bị nứt, nếu cha mẹ không biết cách xử lý đúng rất dễ dẫn đến viêm tai ngoài với biến chứng nguy hiểm.
- Lan rộng sang má hoặc cổ: Khi tình trạng chàm ở tai trẻ kéo dài, vùng chàm có thể lan sang mang tai, cổ hoặc má, khiến việc chăm sóc khó khăn hơn.
Nguyên nhân gây chàm tai ở trẻ
Các chuyên gia từ National Eczema Association (NEA) – Hiệp hội Bệnh Chàm Quốc gia Hoa Kỳ cho biết, bệnh chàm ảnh hưởng đến khoảng 10% đến 20% trẻ em và 2% đến 10% người lớn trên toàn thế giới.
Và nguyên nhân gây ra chàm tai là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, hàng rào bảo vệ da yếu và phản ứng miễn dịch quá mức. Bao gồm:
Cơ địa di truyền và hệ miễn dịch quá mẫn
Những trẻ có cha mẹ bị viêm da cơ địa, hệ miễn dịch quá mẫn cảm (ví dụ như dễ dị ứng, hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng….) sẽ có nguy cơ mắc chàm da nói chung và chàm tai nói riêng cao hơn những trẻ khác.
Nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH, 2023) cho thấy những trẻ bị chàm da thường có đột biến ở gen filaggrin (FLG) – loại gen giúp duy trì hàng rào bảo vệ da. Khi gen này hoạt động kém, da sẽ dễ mất nước, khô và nhạy cảm hơn với các tác nhân bên ngoài, dẫn đến tình trạng viêm lặp đi lặp lại.
Kích ứng khi tiếp xúc với các sản phẩm chăm sóc và hóa chất
Nhiều trường hợp chàm tai ở trẻ bắt nguồn từ việc tiếp xúc với sản phẩm chăm sóc da hoặc hóa chất tẩy rửa mạnh, hương liệu… Ví dụ như dầu gội, sữa tắm, nước hồ bơi chứa hương liệu, cồn hoặc sulfate có thể khiến da trẻ bị mất lớp lipid tự nhiên, khiến da vùng tai bị khô và dễ kích ứng. Hoặc kim loại trong khuyên tai, dây đeo khẩu trang hoặc bọt xà phòng còn sót lại sau khi gội đầu cũng là nguyên nhân thường gặp.
Ảnh hưởng của thời tiết và môi trường
Sự thay đổi thời tiết, đặc biệt là mùa đông lạnh, hanh khô hoặc độ ẩm trong không khí thấp, khiến da vùng tai bị mất nước nhanh chóng và gây ra nứt nẻ, bong tróc, chàm da.
Bên cạnh đó, ô nhiễm không khí, bụi mịn, khói thuốc lá hoặc phấn hoa cũng là những tác nhân có thể kích hoạt phản ứng viêm ở trẻ có cơ địa nhạy cảm.
Dị ứng thực phẩm và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện
Ở trẻ dưới 3 tuổi, hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh nên dễ phản ứng quá mức với một số thực phẩm như sữa bò, trứng, đậu nành hoặc hải sản. Các phản ứng dị ứng này có thể kích hoạt viêm da lan tỏa, trong đó có vùng tai.
Theo Mayo Clinic (2024), dị ứng thực phẩm là một trong những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bùng phát chàm ở trẻ, đặc biệt khi da trẻ cơ địa khô và sống môi trường khô lạnh. Tuy nhiên, việc kiểm soát chế độ ăn và theo dõi dị ứng giúp giảm đáng kể tần suất tái phát.
Thói quen vệ sinh và chăm sóc tai chưa đúng cách
Một số thói quen tưởng như vô hại lại vô tình khiến tình trạng chàm tai của trẻ nặng hơn. Việc không lau khô tai sau khi tắm hoặc bơi, để nước đọng lại trong tai sẽ tạo môi trường ẩm thuận lợi cho nấm và vi khuẩn phát triển.
Ngoài ra, dùng tăm bông sâu vào tai, cào gãi hoặc bóc vảy dễ làm trầy xước da, khiến vùng viêm lan rộng và dễ bội nhiễm.
Các chuyên gia đều khuyến nghị rằng, cha mẹ chỉ nên làm sạch nhẹ nhàng bên ngoài và giữ tai luôn khô ráo, thông thoáng để tránh kích ứng, chàm tai cũng như những bệnh liên quan đến tai tái phát.
Cách chăm sóc và chữa chàm tai tại nhà
Chàm tai cần được chữa và chăm sóc theo nguyên tắc dưỡng ẩm – chống viêm – tránh kích ứng. NIH (National Institutes of Health) chia sẻ, khi trẻ bị chàm tai, cha mẹ nên:
Giữ vùng tai sạch và khô
Giữ vệ sinh vùng tai là bước quan trọng đầu tiên khi chăm sóc trẻ bị chàm tai. Cha mẹ nên rửa nhẹ vùng tai bằng nước ấm và khăn mềm mỗi ngày, tránh sử dụng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn có cồn vì dễ gây khô và kích ứng.
Cùng với đó, tuyệt đối không dùng tăm bông hoặc chọc sâu vào ống tai, vì có thể làm tổn thương da ta và vùng tai, khiến tình trạng viêm nặng hơn.
Cuối cùng, cha mẹ nên nhớ, sau khi tắm, cần lau khô nhẹ nhàng vùng tai bằng khăn sạch, tuyệt đối không cào gãi hay bóc vảy vì dễ gây trầy xước và bội nhiễm.
Dưỡng ẩm thường xuyên
Dưỡng ẩm đều đặn giúp khôi phục hàng rào bảo vệ da, giảm ngứa và hạn chế tái phát chàm tai.
Các chuyên gia khuyến nghị, cha mẹ nên chọn các loại kem dưỡng ẩm không mùi, không hương liệu, không cồn, không paraben, ví dụ như Vaseline tinh khiết hoặc các sản phẩm có công dụng dưỡng ẩm chiết xuất từ thành phần tự nhiên như bơ hạt mỡ, yến mạch, argan, olive…
Về tần suất dưỡng ẩm, chỉ nên thoa lớp mỏng khoảng 2–3 lần mỗi ngày, đặc biệt sau khi rửa mặt hoặc tắm – khi da còn hơi ẩm để tăng hiệu quả giữ nước. Việc duy trì thói quen dưỡng ẩm thường xuyên giúp da vùng tai mềm mại, khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ viêm tái phát.
Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ
Khi trẻ bị đỏ, ngứa nhiều hoặc viêm lan rộng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc bôi chứa Hydrocortisone 1% – loại corticoid nhẹ, an toàn cho trẻ nhỏ – giúp giảm viêm, ngứa và đỏ da.
Còn trong trường hợp có dấu hiệu bội nhiễm như rỉ dịch vàng, sưng đau…. bác sĩ sẽ kê thêm kem kháng nấm hoặc kháng sinh bôi ngoài da để kiểm soát nhiễm trùng.
Lưu ý, cha mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc sử dụng hoặc tự ý bôi corticoid mạnh hơn khi chưa có hướng dẫn, chỉ định từ chuyên gia, vì việc này có thể “mài mòn” da bé, khiến da trẻ dễ tổn thương, kích ứng hơn, thậm chí gây giãn mạch hoặc khiến bệnh tái phát nặng hơn sau khi ngưng sử dụng thuốc.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Cha mẹ nên đưa bé đến bác sĩ da liễu khi có một trong các dấu hiệu sau:
- Tự chăm sóc chàm tai tại nhà nhưng tình trạng không cải thiện
- Tai rỉ dịch, sưng, đau hoặc có mùi hôi
- Bé ngứa dữ dội, mất ngủ, cáu gắt hoặc chảy máu vùng tai
- Bệnh tái phát nhiều lần, không đáp ứng với kem dưỡng ẩm thông thường
Tuỳ thuộc vào tình trạng và mức độ của chàm, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm da (patch test) để loại trừ dị ứng tiếp xúc hoặc kê đơn kem corticoid liều thấp, thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ (như Tacrolimus 0.03%) nếu bệnh kéo dài. Điều quan trọng là cần chú ý theo dõi triệu chứng của trẻ để kịp thời xử lý, tránh biến chứng không mong muốn xảy ra với bé.
Phòng ngừa chàm tai tái phát ở trẻ
- Giữ tai luôn khô thoáng: Sau khi tắm hoặc gội đầu, nên dùng khăn mềm thấm khô vùng tai cho bé sau đó để khô tự nhiên. Tránh để tai ẩm ướt – vì môi trường ẩm sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm… phát triển gây kích ứng, viêm da cho vùng tai.
- Duy trì độ ẩm tự nhiên của da: Dù không bị chàm da, cha mẹ cũng nên dưỡng ẩm đều đặn giúp củng cố hàng rào bảo vệ da và giảm nguy cơ chàm da tái phát.
- Ưu tiên sản phẩm an toàn: Khi chọn sữa tắm, dầu gội hoặc bất kỳ sản phẩm chăm sóc nào cho bé, nên đọc kỹ thành phần, tránh hương liệu và chất tạo bọt mạnh.
- Tạo môi trường sống dễ chịu: Giữ không gian sinh hoạt sạch, thoáng và đủ độ ẩm (nhiệt độ và độ ẩm trong nhà ổn định, khoảng 40–60%), đặc biệt vào mùa hanh khô. Cùng với đó, không để bé tiếp xúc quá lâu với khói bụi, điều hòa hoặc gió lạnh trực tiếp… để giảm kích ứng cho da.
- Tăng sức đề kháng cho da: Cha mẹ nên xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng và lành mạnh cho trẻ, trong đó ưu tiên các thực phẩm như cá hồi, trứng, sữa chua, trái cây tươi, rau xanh… bởi đây là những loại giàu vitamin, khoáng chất tốt cho làn da. Một làn da khỏe mạnh từ bên trong sẽ ít nhạy cảm cũng như ít chịu tác nhân xấu từ môi trường hơn.
- Chú ý theo dõi và phát hiện dấu hiệu bệnh sớm: Nếu thấy da vùng tai khô, bong vảy hoặc bé gãi nhiều, cần chủ động thăm khám để giúp kiểm soát chàm hiệu quả và tránh biến chứng liên quan.
Hy vọng với những chia sẻ trên đây của Daibaccare đã giúp cha mẹ nắm được những điều cần biết về chàm tai ở trẻ. Chàm tai ở trẻ mặc dù không nguy hiểm nhưng cần theo dõi và chăm sóc đúng cách để tránh biến chứng cũng như phòng ngừa bệnh tái phát. Bằng cách dưỡng ẩm đều đặn, xây dựng môi trường sống và chế độ dinh dưỡng phù hợp, kết hợp khám bác sĩ khi cần chính là chìa khóa giúp bé dễ chịu và da khỏe mạnh hơn mỗi ngày.
