Da bé bị nổi hạt sần sùi không ngứa là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh. Thực tế, đây có thể là phản ứng lành tính của da, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều bệnh lý như mụn sữa, mụn trứng cá sơ sinh, viêm nang lông hoặc thậm chí mụn sùi do virus. Bài viết dưới đây của Daibaccare sẽ phân tích rõ các nguyên nhân và dấu hiệu để cha mẹ biết phân biệt cũng như biết được thời điểm khi nào cần đến bác sĩ chuyên gia thăm khám để bảo vệ làn da mỏng manh của trẻ.
Da bé bị nổi hạt sần sùi không ngứa là gì?
Tình trạng da bé nổi hạt li ti, sờ vào thấy thô ráp, sần sùi nhưng không ngứa là hiện tượng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, xuất phát từ nguyên nhân hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, vì thế da dễ nhạy cảm và phản ứng với các tác nhân từ cả bên trong và bên ngoài tác động.
Theo các chuyên gia từ Vinmec và các tổ chức y khoa quốc tế như Mayo Clinic và Cleveland Clinic (Hoa Kỳ), da bé bị nổi hạt sần sùi không ngứa thường không phải là bệnh lý nguy hiểm, mà đơn giản chỉ là biểu hiện da của trẻ đang thích nghi hoặc phản ứng nhẹ với môi trường xung quanh.
Tuy nhiên, cha mẹ cũng không nên chủ quan, bởi nhiều trường hợp da bé nổi sần có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh lý khác nhau. Điều quan trọng là cha mẹ cần chú ý theo dõi triệu chứng và đưa trẻ tới thăm khám bác sĩ sớm nhất nếu bé bị nổi sần trên da kèm theo các biểu hiện khác như sốt cao, quấy khóc, da bị mưng mủ, chảy nước…
Nguyên nhân da bé bị nổi hạt sần sùi không ngứa
Mụn sữa (mụn kê / milia)
Mụn sữa là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng bé bị nổi hạt li ti trên da. Tình trạng này xuất phát do các tế bào sừng và keratin (một loại protein dạng sợi, chiếm vai trò cấu trúc chính trong da) bị “kẹt” dưới bề mặt da mỏng manh của trẻ sơ sinh, tạo thành các hạt nhỏ li ti.
Cần lưu ý, mụn sữa không phải dị ứng với sữa mẹ hay sữa công thức. Theo các tổ chức quốc tế như Cleveland Clinic và Mayo Clinic (Hoa Kỳ), mụn sữa (tên quốc tế là milia) là tình trạng da lành tính thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thống kê khoảng 40% đến 50% trẻ sơ sinh ở Mỹ bị mụn sữa, nhưng tình trạng này sẽ tự hết theo thời gian và không để lại sẹo.
Dấu hiệu nhận biết
- Hạt li ti màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, không có đầu mủ.
- Bề mặt da hơi sần khi sờ, nhưng không đỏ, không sưng, không ngứa, không đau.
- Vị trí điển hình của mụn sữa là quanh mũi, mí mắt, hai má, quanh miệng. Đây cũng chính là mô tả “da bé nổi hạt sần sùi không ngứa” rất hay gặp ở bé vài tuần đến vài tháng tuổi.
- Bé vẫn bú sữa và ngủ, sinh hoạt bình thường.
Mụn trứng cá sơ sinh (infant acne)
Mụn trứng cá sơ sinh xuất hiện liên quan đến tác động nội tiết (hormone) từ mẹ và bé, khiến tuyến bã nhờn của bé hoạt động mạnh hơn bình thường. Tình trạng này thường gặp khi bé khoảng 2 – 6 tuần sau sinh và có thể kéo dài vài tháng.
Dấu hiệu nhận biết
- Các nốt đỏ hồng, đôi khi có đầu trắng hoặc đầu vàng như mụn mủ nhỏ. Khác hoàn toàn so với mụn sữa (hạt trắng-vàng tròn trịa, KHÔNG nền đỏ)
- Vùng thường gặp: má, trán, cằm; có thể lan ra cổ, lưng, ngực.
- Da có thể hơi đỏ xung quanh nốt.
Thông thường, mụn trứng cá sơ sinh không nguy hiểm và sẽ tự hết. Tuy nhiên nếu mụn đỏ, sưng to, rỉ dịch vàng, bé quấy khóc nhiều, cha mẹ nên cho bé đi khám nhi/da liễu để loại trừ nhiễm trùng da do vi khuẩn (tụ cầu).
Đặc biệt, các chuyên gia đều khuyến cáo cha mẹ tuyệt đối không tự nặn hay bôi kem trị mụn người lớn cho bé vì có thể gây kích ứng và nhiễm trùng, biến chứng nguy hiểm.
Mụn nhọt / viêm nang lông do vi khuẩn
Viêm nang lông do vi khuẩn (“boils” hoặc “folliculitis) cũng là một trong những nguyên nhân khiến da da bé bị nổi hạt sần sùi không ngứa thường gặp. Khi nang lông bị vi khuẩn (thường là tụ cầu vàng) tấn công, sẽ gây viêm cục bộ và khiến da bé bị nổi sần sùi, thô ráp khi chạm vào.
Dấu hiệu nhận biết
- Ban đầu có thể chỉ là những nốt đỏ nổi gồ, nhìn giống hạt sần sùi.
- Sau đó nốt to dần, nóng, căng, sờ vào đau; nhiều nốt tụ lại thành cụm. Có thể xuất hiện mủ vàng/trắng ở đỉnh nốt mụn.
- Trẻ có thể khó chịu, chạm vào thì khóc, có thể sốt, bỏ bú, ngủ li bì nếu nhiễm trùng nặng.
Phân biệt với mụn sữa và mụn trứng cá sơ sinh
- Mụn sữa và mụn trứng cá sơ sinh thường không đau rõ rệt khi chạm, bé vẫn ăn uống và sinh hoạt bình thường.
- Mụn nhọt ở trẻ sẽ đau, sưng nóng, có xu hướng “chín mủ”. Mụn có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào (mông, đùi, cổ, nách…) mà không chỉ riêng ở mặt.
Khi nào cần đi khám: Nếu nốt sưng to nhanh, bé đau/khó chịu rõ, hoặc có mủ. Vì đây có thể là nhiễm khuẩn thật sự, đôi khi cần bác sĩ kê kháng sinh hoặc dẫn lưu mủ để tránh lan rộng.
Ban đỏ nhiễm độc khiến da bé nổi hạt sần sùi không ngứa
Ban đỏ nhiễm độc là tình trạng da liễu thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh trong vài ngày đầu sau sinh. Theo American Academy of Pediatrics (AAP) và Cleveland Clinic, đây là phản ứng sinh lý lành tính, không phải nhiễm trùng hay dị ứng.
Dấu hiệu nhận biết
- Da bé nổi mụn nhỏ hoặc mảng đỏ hồng trên mặt, ngực, lưng, hoặc tay chân. Những nốt nhỏ chứa đầy dịch, biến mất và hình thành ở những khu vực mới trong vài giờ.
- Nốt ban đỏ sẽ nhạt màu hơn khi bạn ấn nhẹ vào chúng.
- Thường chỉ xuất hiện ở những vùng cơ thể có nang lông, chẳng hạn như tay, chân, ngực hoặc mặt. Các nốt sần không xuất hiện ở lòng bàn chân hoặc lòng bàn tay.
- Thường không ngứa, không đau, bé vẫn bú ngủ bình thường.
- Tự biến mất sau 5–7 ngày mà không cần điều trị, chỉ cần giữ da bé sạch, khô thoáng.
Mụn cóc do HPV hoặc poxvirus
“Mụn cóc” là những u nhỏ sần sùi do virus gây ra và xuất hiện trên da trẻ em, khiến da bị nổi hạt sần sùi không ngứa. Trên thực tế, ở nhóm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có hai dạng dễ bị nhầm lẫn là mụn cóc thông thường và mụn sùi do virus Molluscum contagiosum.
- Mụn cóc thông thường (Common warts): virus HPV gây ra, lây qua tiếp xúc trực tiếp da với da (thường là các bé sinh thường qua tầng sinh môn). Các nốt này thường có bề mặt sần, thô ráp như hạt súp lơ nhỏ, màu da, xám hoặc nâu nhạt, hay gặp ở tay, đầu gối hoặc những vùng da thường xuyên cọ xát. Mụn cóc thường không đau, không ngứa, chỉ gây mất thẩm mỹ nhẹ.
- Mụn sùi Molluscum contagiosum: do poxvirus gây nên, nốt có hình tròn, căng bóng, màu da hoặc hồng nhạt, đặc biệt ở giữa có lõm nhẹ như “rốn” – đây là dấu hiệu nhận biết điển hình được CDC Hoa Kỳ và Cleveland Clinic nhấn mạnh. Mụn sùi thường không ngứa, không đau, nhưng có thể lan rộng sang vùng da khác nếu bé gãi hoặc dùng chung khăn, quần áo với người khác.
Cả mụn cóc và mụn sùi molluscum đều đa phần lành tính, thường tự biến mất sau vài tháng đến vài năm. Tuy nhiên, molluscum có tính lây lan giữa người và người (ví dụ trong gia đình, trong lớp mẫu giáo…) vì vậy nên tránh để bé gãi, chà xát hay dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác.
Khi nào cần khám bác sĩ ngay?
Ngoài các nguyên nhân lành tính kể trên, cha mẹ cần cho bé đi khám ngay nếu có một trong các dấu hiệu sau:
- Nốt sần đi kèm sốt, bỏ bú, mệt, lừ đừ, nôn, tiêu chảy, có thể là bệnh tay chân miệng hoặc nhiễm virus toàn thân, cần được bác sĩ đánh giá.
- Da đỏ, nóng, sưng lan nhanh, rỉ dịch vàng hoặc có mùi → có thể là nhiễm trùng da (nhọt / viêm mô tế bào).
- Bé quấy khóc nhiều vì đau hoặc ngứa dữ dội, ngủ kém rõ rệt.
- Vùng tổn thương nằm ở mắt, miệng, bộ phận sinh dục. Đây là các vùng nhạy cảm, cần thăm khám vì nguy cơ để lại sẹo hoặc lây lan.
Phòng ngừa da bé bị nổi hạt sần sùi không ngứa
Mặc dù đa số tình trạng da bé nổi hạt sần sùi không ngứa là lành tính, nhưng chủ động phòng ngừa chính là các đơn giản nhất để giữ làn da bé luôn mịn màng, khỏe mạnh. Bằng cách:
- Giữ da bé luôn sạch và ẩm: Tắm cho bé mỗi ngày bằng nước ấm (không quá 37°C), dùng sữa tắm dịu nhẹ, không hương liệu, không chứa sulfate hoặc paraben.
- Dùng kem dưỡng ẩm phù hợp cho bé: Sau khi tắm, lau khô nhẹ bằng khăn mềm, rồi bôi kem dưỡng ẩm chuyên biệt cho da em bé để ngăn khô da và giảm nguy cơ dày sừng nang lông (keratosis pilaris).
- Chọn quần áo mềm, thoáng khí: Cho bé mặc đồ cotton, thấm hút mồ hôi, tránh chất liệu nilon, len thô hoặc vải cứng, bí bách… vì dễ gây kích ứng.
- Giữ da bé khô thoáng, tránh nóng ẩm: Khi thời tiết oi bức, cha mẹ nên giữ nhiệt độ phòng mát mẻ, thoáng khí, tránh để bé đổ mồ hôi nhiều vì dễ gây rôm sảy hoặc bít tắc tuyến mồ hôi.
- Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Tránh để bé tiếp xúc với bụi, lông thú cưng, phấn hoa hoặc khói thuốc, nhất là nếu bé có cơ địa dị ứng (dễ chàm sữa).
- Thử phản ứng sản phẩm trước khi dùng: Khi thử sản phẩm mới (kem bôi, dầu massage, sữa tắm), nên thử trên vùng da nhỏ trước 24 giờ để xem phản ứng. Nếu không xuất hiện kích ứng mới áp dụng trên vùng da lớn hơn.
- Giữ vệ sinh đồ dùng cá nhân: Thường xuyên giặt chăn, gối, khăn, đồ chơi định kỳ bằng nước ấm. Không dùng chung khăn, mũ, đồ chơi mềm giữa các bé để tránh lây virus gây mụn sùi (Molluscum contagiosum).
Phần lớn các trường hợp nổi hạt sần sùi ở da bé lành tính và tự hết. Nhưng nếu kèm sốt, đau, lan rất nhanh, hay ở vùng nhạy cảm, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám nhi/da liễu ngay để được chẩn đoán chính xác và có hướng xử lý phù hợp. Hy vọng với những chia sẻ trên đây của Daibaccare đã giúp cha mẹ hiểu hơn về làn da bé, từ đó biết cách bảo vệ làn da của bé yêu luôn mịn màng, khoẻ mạnh.
