Bệnh da nhạy cảm ánh sáng là tình trạng ngày càng phổ biến, đặc biệt ở những người thường xuyên phải tiếp xúc với tia UV hoặc sử dụng các hoạt chất treatment làm đẹp da. Nhận biết dấu hiệu bệnh sớm, nắm rõ cách xử lý đúng chính là cách đơn giản để phòng bệnh da nhạy cảm ánh sáng, đồng thời giảm tình trạng đỏ rát, phát ban, thâm sạm và ngừa tổn thương hàng rào bảo vệ da hiệu quả.
Dấu hiệu bệnh da nhạy cảm ánh sáng
Bệnh da nhạy cảm ánh sáng là gì?
Bệnh da nhạy cảm ánh sáng (tên tiếng Anh Photosensitivity /Photodermatoses) là tình trạng da phản ứng quá mức khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc các nguồn sáng nhân tạo, khiến da đỏ rát, ngứa, phát ban hoặc phỏng rộp. Đây là nhóm rối loạn da liễu liên quan đến sự bất thường trong hệ miễn dịch của da và quá trình oxy hóa dưới tác động tia UV.
Theo các chuyên gia từ Cleveland Clinic, nhạy cảm với ánh sáng là tình trạng da phản ứng tiêu cực với ánh nắng mặt trời hoặc các nguồn bức xạ tia cực tím (UV) khác.
Bệnh da nhạy cảm với ánh sáng còn có tên gọi khác là viêm da tiếp xúc ánh sáng. Mặc dù mọi người đều nên hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và sử dụng kem chống nắng, nhưng phản ứng nhạy cảm với ánh sáng không giống như cháy nắng, nó có thể xảy ra chỉ trong vài phút sau khi tiếp xúc với tia cực tím.
Dấu hiệu mắc bệnh da nhạy cảm ánh sáng sớm
Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng dưới đây khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian rất ngắn hoặc cảm thấy phản ứng của mình nghiêm trọng hơn bình thường sau khi ở ngoài trời trong một khoảng thời gian ngắn, rất có thể bạn đang gặp phải tình trạng da nhạy cảm ánh sáng.
Cụ thể, các dấu hiệu của bệnh bao gồm:
- Da đỏ rát và cảm giác nóng châm chích: Tình trạng này xuất hiện nhanh sau khi tiếp xúc với tia UV và mức độ tăng lên khi tiếp xúc UV lâu. Thường gặp ở mặt, cổ, vùng hở.
- Phát ban, mẩn ngứa hoặc nổi mề đay ánh sáng: Xuất hiện các mảng đỏ, sẩn phù, ngứa dữ dội.
- Thay đổi màu da: Da đỏ, tím, nâu hoặc sẫm hơn bình thường sau khi tiếp xúc với UV
- Da khô, bong tróc: Da trở nên khô ráp, sần sùi, đóng vảy, bong tróc
- Mụn nước, phỏng rộp: Đây là dấu hiệu mắc bệnh da nhạy cảm với ánh sáng nặng, thường gặp ở người có bệnh lý nền như lupus ban đỏ hoặc viêm da cơ địa.
- Thâm sạm sau viêm kéo dài: Khi tiếp xúc với tia UV, da sẽ sản sinh ra Melanin để bảo vệ da nhưng nếu tình trạng này kéo dài hoặc da nhạy cảm với ánh sáng sẽ gây ra tình trạng sạm, nám.
Nếu bạn tiếp xúc nắng trên diện rộng, cơ thể bạn có thể xuất hiện thêm các tình trạng:
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Buồn nôn
- Mệt mỏi, cơ thể yếu ớt
- Khò khè, khó thở
Nguyên nhân gây bệnh da nhạy cảm ánh sáng
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng da quá mẫn cảm khi tiếp xúc với ánh sáng, theo các chuyên gia, bệnh này có thể xuất phát từ:
- Bệnh tự miễn dịch: Một số bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống (SLE) khiến hệ thống miễn dịch của cơ thể, đặc biệt là da phản ứng bất thường với tia UV. Khi tiếp xúc với ánh sáng, da dễ bị đỏ rát, phát ban dạng cánh bướm hoặc phỏng rộp. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm da tiếp xúc ánh sáng.
- Bệnh di truyền: Các rối loạn di truyền như porphyria (rối loạn chuyển hóa porphyrin) làm cơ thể tích tụ các chất nhạy sáng trong da. Khi gặp tia UV, các chất này bị kích hoạt và tạo ra tổn thương da nghiêm trọng, bao gồm phỏng rộp và sẹo.
- Thuốc gây nhạy cảm ánh sáng: Nhiều loại thuốc có thể làm tăng độ nhạy của da với ánh sáng, gây phản ứng đỏ rát, viêm hoặc phát ban. Có thể kể đến như thuốc chống lo âu và chống trầm cảm; Kháng sinh như tetracycline, doxycycline; Thuốc chống nấm; Hoá trị ung thư… Các thuốc này có thể gây phản ứng quang độc (phototoxic) hoặc quang dị ứng (photoallergic) tùy cơ chế.
- Một số bệnh lý da khác: Những tình trạng da như viêm da cơ địa, chàm, hoặc viêm da tiếp xúc khiến hàng rào bảo vệ da yếu đi. Khi tiếp xúc ánh sáng, da dễ bị kích ứng, đỏ rát hoặc thậm chí tổn thương sâu hơn so với da khỏe mạnh.
- Tác động của một số sản phẩm chăm sóc da: Một số thành phần trong mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc da có thể làm tăng tính “bắt nắng” của da, ví dụ như các sản phẩm chứa AHA, BHA, axit exfoliant, vitamin C, hoặc hoạt chất treatment nồng độ cao.
Cách xử lý khi bị bệnh da nhạy cảm ánh sáng
Ngừng ngay sản phẩm nghi gây kích ứng
Nếu bạn đang sử dụng retinol, AHA/BHA, sản phẩm peel da, nước hoa, hương liệu tổng hợp hoặc bất kỳ hoạt chất treatment nồng độ cao nào và gặp phải tình trạng da nhạy cảm khi tiếp xúc với ánh sáng, đặc biệt là tia UV, hãy tạm ngừng dùng 5–7 ngày để da có thời gian ổn định. Bởi việc tiếp tục sử dụng có thể làm phản ứng nhạy sáng trầm trọng hơn.
Làm dịu da và phục hồi hàng rào bảo vệ
Giai đoạn này, mục tiêu chính là cấp ẩm dưỡng da và đặc biệt là phục hồi hàng rào da, giúp hạn chế tối đa tình trạng da tổn thương do ánh sáng.
Theo đó, hãy ưu tiên sử dụng các sản phẩm chứa thành phần tăng cường hàng rào bảo vệ da như:
- Ceramide NP, AP, EOP: Đây là những thành phần quan trọng giúp lấp đầy các “kẽ hở” trên bề mặt da, từ đó phục hồi hàng rào bảo vệ tự nhiên. Khi hàng rào da khỏe hơn, da cũng sẽ giảm được tình trạng nhạy cảm với ánh sáng, đồng thời hạn chế mất nước qua da.
- Glycerin, Hyaluronic Acid: Hai thành phần này hoạt động như “chất hút ẩm” giúp kéo nước vào da và duy trì độ ẩm bền vững. Khi da được cung cấp đủ nước, tình trạng căng rát và viêm do ánh sáng cũng sẽ giảm rõ rệt.
- Squalane: Squalane có công dụng dưỡng ẩm sâu, phục hồi hàng rào bảo vệ da, chống oxy hóa, làm mềm da và tái tạo mô da bị tổn thương. Ngoài ra, squalane còn có khả năng tạo lớp màng bảo vệ giúp giảm tác động từ môi trường lên da.
- Chiết xuất thảo mộc dịu nhẹ như cúc La Mã, houttuynia cordata, hạt ý dĩ: Các chiết xuất này chứa hoạt chất ngừa viêm tự nhiên, giúp giảm đỏ rát và làm dịu da ngay khi da phản ứng với ánh sáng. Đồng thời, chúng hỗ trợ phục hồi da tổn thương, tăng cường sức đề kháng và hạn chế kích ứng tái phát.
Chườm mát và tránh ánh nắng tuyệt đối
Việc chườm mát nhẹ giúp hạ nhiệt và làm dịu da hiệu quả. Để thực hiện, bạn chỉ cần dùng khăn sạch thấm nước mát, đắp lên vùng da tổn thương 5–10 phút. Lưu ý không dùng đá hoặc nước lạnh trực tiếp chườm lên da vì có thể khiến tình trạng nhạy cảm trầm trọng hơn.
Đồng thời, cần tránh ra nắng trong ít nhất không ra nắng trong 48–72 giờ, bởi da lúc này rất dễ tổn thương.
Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ
Nếu triệu chứng lan rộng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các sản phẩm để làm giảm tình trạng này. Lưu ý chỉ sử dụng khi có chỉ định và hướng dẫn từ chuyên gia hoặc bác sĩ chuyên môn, tuyệt đối không tự ý dùng vì có thể khiến da mỏng hơn hoặc tăng nhạy cảm ánh sáng.
Theo dõi tiến triển của da và thăm khám khi cần thiết
Hãy chú ý quan sát, nếu tình trạng phỏng rộp, sưng đau hoặc đỏ rát kéo dài trên 48 giờ, bạn nên đến bác sĩ da liễu để được kiểm tra chuyên sâu để can thiệp kịp thời, phòng ngừa biến chứng hoặc tác dụng phụ trên da lâu dài về sau.
Cách phòng ngừa bệnh da nhạy cảm ánh sáng
Chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa bệnh viêm da do ánh sáng là cách đơn giản để bảo vệ da luôn mềm mịn, khoẻ mạnh. Bằng cách:
- Chọn kem chống nắng đúng chuẩn: Luôn bôi kem chống nắng trước khi ra ngoài trời 15 – 30 phút cho cả mặt và body, kể cả những ngày âm u hoặc trời mưa. Đồng thời cần chọn kem chống nắng với chỉ số chống nắng từ SPF 30+, PA++++, thoa lại sau mỗi 2 – 3 giờ để đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu.
- Tránh dùng treatment mạnh khi da đang yếu: Nếu da đang trong giai đoạn nhạy cảm, cần tránh sử dụng Retinol, acid, peel…Theo các chuyên gia, chỉ nên treatment khi da khỏe và tăng dần nồng độ từ thấp đến cao để da làm quen, giảm kích ứng, nhạy cảm.
- Hạn chế tiếp xúc với tia UV và ánh sáng xanh: Bạn cần tránh nắng giờ cao điểm (10h-16h), dùng kem chống nắng, mặc đồ chống UV, đội mũ, đeo kính râm chống tia UV, và giảm thời gian dùng thiết bị điện tử để bảo vệ da.
- Duy trì hàng rào da khỏe mạnh: Để duy trì hàng rào da khỏe mạnh, bạn cần một quy trình chăm sóc da tối giản, dịu nhẹ, tập trung vào cấp ẩm và phục hồi bằng các thành phần như Ceramide, Hyaluronic Acid, Niacinamide; rửa mặt bằng nước ấm và sữa rửa mặt pH thấp; tránh tẩy tế bào chết quá mức; và kết hợp lối sống lành mạnh (uống nước, ăn đủ chất, ngủ đủ giấc) để củng cố từ bên trong.
- Gặp bác sĩ khi cần thiết: Bạn nên thăm khám khi có các triệu chứng như phỏng rộp, sưng phù, da phát ban lập tức khi gặp ánh sáng hoặc đang dùng thuốc có nguy cơ gây nhạy sáng và xuất hiện phản ứng bất thường để bảo vệ da toàn diện.
Hy vọng với những thông tin mà Daibaccare chia sẻ trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh da nhạy cảm ánh sáng ngày, từ đó biết cách xử lý đúng và phòng ngừa hiệu quả để làn da luôn sáng khỏe mềm mịn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, liên hệ chúng tôi để được giải đáp và hỗ trợ sớm nhất!
