Củ gừng không chỉ là gia vị quen thuộc giúp nâng tầm món ăn mà còn là “vị thuốc vàng” trong y học, đem đến vô vàn lợi ích tuyệt vời cho cả sức khỏe tổng thể và làn da. Vậy cụ thể, củ gừng có tác dụng gì và cách sử dụng đúng ra sao? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây của Daibaccare.
Củ gừng có tác dụng gì? Hoạt tính sinh học của củ gừng
Củ gừng (Zingiber officinale) một loài thực vật thân thảo thuộc họ Zingiberaceae, có nguồn gốc từ khu vực Đông Nam Á. Gừng được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, y học cổ truyền và mỹ phẩm tự nhiên nhờ chứa hơn 400 hợp chất hoạt tính sinh học, trong đó nổi bật nhất phải kể đến 3 hoạt chất gingerol, shogaol và zingerone.
Những hợp chất này giúp gừng mang đặc tính chống viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa mạnh mẽ, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa, giảm buồn nôn và làm dịu làn da.
Trong y học cổ truyền, gừng được xem là “vị thuốc vàng” khi có khả năng làm ấm cơ thể, kích thích tuần hoàn máu, hỗ trợ điều trị cảm lạnh và giảm đau nhức. Còn trong nghiên cứu hiện đại, gừng được xếp vào nhóm dược liệu thiên nhiên có tiềm năng y học cao nhờ hiệu quả đã được chứng minh qua nhiều thử nghiệm lâm sàng và nghiên cứu trên tạp chí quốc tế như Tạp chí dinh dưỡng, sức khỏe và dược liệu tự nhiên Frontiers in Nutrition, Thư viện Pudmed hay BMC Complementary Medicine and Therapies.
Top 8 lợi ích của củ gừng cho sức khỏe
Giúp giảm cảm lạnh và ho
Từ lâu, gừng đã được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền để điều trị cảm lạnh và ho.
Nhiều nghiên cứu hiện đại cũng đã chứng minh gingerol và shogaol có trong củ gừng có tác dụng kháng viêm, ức chế virus đường hô hấp, đồng thời kích thích tuần hoàn máu, tạo cảm giác ấm cơ thể.
Theo đó, một nghiên cứu được công bố trên BMC Complementary Medicine and Therapies (2022) cho thấy rằng gừng là một trong những loại thảo dược phổ biến được sử dụng để điều trị cảm lạnh.
Nhờ đó, gừng là một vị thuốc được tin dùng trong việc giảm các triệu chứng phổ biến của cảm lạnh như nghẹt mũi, ho và khó chịu.
Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi
Tính cay nồng đặc trưng của gừng, cùng các hợp chất sinh học như gingerol, shogaol, zingerone và các enzyme tiêu hóa tự nhiên, giúp kích thích tiết enzyme tiêu hóa, tăng nhu động ruột và làm dịu niêm mạc dạ dày. Nhờ đó, gừng có thể cải thiện các triệu chứng thường gặp như ợ hơi, ợ chua, ợ nóng và hỗ trợ điều trị một số vấn đề về đường ruột. Đây cũng là lý do gừng được xem là dược liệu tự nhiên hiệu quả trong chăm sóc hệ tiêu hóa.
Chống viêm và giảm đau nhức
Thành phần 6-Shogaol trong gừng đã chứng minh có khả năng ức chế enzym COX-2 và tín hiệu NF-κB, từ đó giảm sản xuất cytokine gây viêm và các chất trung gian hóa học khác. Nhờ cơ chế này, gừng có khả năng giảm đau khớp, đau cơ, và các triệu chứng viêm mạn tính mà không gây tác dụng phụ như nhiều loại thuốc tân dược.
Cụ thể, nghiên cứu trên Frontiers in Nutrition (2021) đã kết luận rằng chiết xuất gừng có tác dụng giảm đau đáng kể ở bệnh nhân viêm khớp mãn, đồng thời cải thiện khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.
Bên cạnh đó, tác dụng chống viêm và giảm đau nhức của gừng còn có lợi trong chăm sóc răng miệng, giúp làm dịu các tình trạng như viêm nha chu, áp xe răng, sâu răng. Thay vì ăn trực tiếp, dùng nước gừng để súc miệng giúp các hợp chất sinh học tiếp xúc trực tiếp với nướu và răng, phát huy hiệu quả chống viêm tối ưu hơn.
Giảm buồn nôn và say tàu xe
Củ gừng tươi mang vị cay nồng và tính ấm đặc trưng, có khả năng kích thích tuần hoàn máu, làm ấm cơ thể, đồng thời trung hòa acid trong dạ dày. Nhờ cơ chế này, gừng giúp giảm cảm giác buồn nôn, khó chịu ở dạ dày và hỗ trợ điều trị các tình trạng như say tàu xe, ốm nghén hoặc khó tiêu.
Cụ thể, bạn có thể sử dụng gừng để giảm buồn nôn theo 3 cách sau:
- Gingerol – hợp chất sinh học chủ yếu trong gừng tươi, có tác dụng kích thích dạ dày và đường ruột, tác động lên trung tâm nôn ở não để giảm cảm giác buồn nôn nói chung.
- Shogaol – được hình thành khi gừng được sấy khô hoặc nấu, có tác dụng ức chế phản xạ nôn và giảm viêm nhẹ ở dạ dày.
- Zingerone – hình thành khi gừng được đun nóng, giúp làm dịu niêm mạc dạ dày và hỗ trợ giảm buồn nôn do ăn uống hoặc say tàu xe.
Tăng cường miễn dịch
Hai hoạt chất sinh học quý là gingerol, shogaol và các hợp chất phenolic khác có trong củ gừng có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ. Các hợp chất này kích thích hoạt động của các tế bào miễn dịch, tăng cường sản sinh cytokine bảo vệ và giảm stress oxy hóa trong cơ thể. Nhờ cơ chế này, gừng giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus, cảm cúm và các tình trạng viêm nhiễm hiệu quả hơn, đồng thời hỗ trợ duy trì sức khỏe tổng thể.
Giảm cholesterol, ổn định đường huyết
Giảm nguy cơ tiểu đường type 2 và hỗ trợ tim mạch cũng là một trong những lợi ích nổi bật, trả lời cho câu hỏi củ gừng có tác dụng gì.
Cụ thể, 6-Gingerol – một hợp chất chính trong gừng, cùng với Polyphenol và flavonoid có khả năng kích thích biểu hiện các enzym tiêu hóa lipid, giúp giảm mức LDL (cholesterol xấu) và triglyceride, đồng thời hỗ trợ tăng nhạy insulin.
Cơ chế này giúp cải thiện chuyển hóa lipid và đường huyết, từ đó giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2 và các bệnh tim mạch liên quan.
Hỗ trợ giảm cân lành mạnh
Các hoạt chất sinh học chính của củ gừng khi tiếp xúc với cơ thể có thể kích thích phản ứng sinh nhiệt (thermogenesis), giúp làm ấm cơ thể, tăng đốt calo và đánh tan mỡ thừa.
Đồng thời, các hợp chất này còn ức chế sự hình thành mô mỡ mới, hỗ trợ quá trình kiểm soát cân nặng.
Ngoài ra, polyphenol và các enzyme tiêu hóa trong gừng giúp hệ tiêu hóa hoạt động mạnh mẽ hơn, cải thiện chuyển hóa chất béo và hạn chế tích tụ mỡ.
Nhờ cơ chế kết hợp giữa tăng sinh nhiệt và cải thiện chuyển hóa lipid, gừng trở thành một thảo dược tự nhiên hiệu quả trong hỗ trợ giảm cân lành mạnh.
Củ gừng có tác dụng gì – Hỗ trợ bảo vệ gan
Gingerol, shogaol, zingerone và polyphenol trong gừng có khả năng tăng cường các enzym chống oxy hóa quan trọng trong cơ thể, bao gồm glutathione (GSH) và superoxide dismutase (SOD).
Những enzym này giúp trung hòa các gốc tự do, giảm stress oxy hóa và bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do độc tố (từ thực phẩm, bia rượu, thuốc tây…), mỡ dư thừa hoặc viêm nhiễm.
Nhờ cơ chế này, gừng có thể ngăn ngừa gan nhiễm mỡ, viêm gan và cải thiện chức năng gan.
Củ gừng có tác dụng gì? Lợi ích cho làn da
Chống oxy hóa và ngăn ngừa lão hóa
Bạn có biết rằng, gốc tự do là “kẻ thù thầm lặng” của làn da, khiến collagen và elastin bị hư hại, dẫn đến tình trạng da lão hóa với nếp nhăn, vết chân chim và da chảy xệ.
Trong củ gừng chứa khoảng 40 chất chống oxy hóa khác nhau, đặc biệt là các hoạt chất chống oxy hóa mạnh như gingerol, shogaol, zingerone, polyphenol và flavonoid. Những “chiến binh” này trung hòa gốc tự do và giảm stress oxy hóa, bảo vệ các sợi collagen và elastin khỏi bị phá hủy.
Nhờ cơ chế này, làn da không chỉ giữ được độ đàn hồi và săn chắc, mà còn chậm quá trình lão hóa, nếp nhăn mờ đi và vết chân chim ít xuất hiện hơn.
Hỗ trợ làm sạch và tái tạo da
Hỗ trợ làm sạch và tái tạo da là một trong những tác dụng nổi bật của gừng với làn da. Nhờ đặc tính kháng viêm và kháng khuẩn nhẹ, khi sử dụng trên da, các hợp chất có trong gừng giúp làm dịu các vùng da bị kích ứng, giảm sưng viêm, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn.
Bên cạnh đó, gừng còn thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da mới, giúp làn da sáng mịn, khỏe mạnh, và phục hồi nhanh chóng sau tổn thương.
Ngăn ngừa mụn
Nhờ đặc tính kháng viêm và điều hòa tiết bã nhờn, gừng giúp giảm viêm mụn, hạn chế sự hình thành mụn mới.
Cụ thể, gingerol và shogaol trong gừng giúp kháng viêm, giảm sưng đỏ và đau do mụn. Nó còn ức chế vi khuẩn gây mụn và hạn chế viêm nhiễm. Đồng thời, gừng giúp cân bằng dầu nhờn, giảm tắc lỗ chân lông và hình thành mụn mới.
Xóa thâm và mờ sẹo
Các hợp chất trong gừng thúc đẩy tăng sinh collagen, giúp da tái tạo và làm đầy vết sẹo. Gừng còn cải thiện tuần hoàn máu, đưa dưỡng chất và oxy đến da, giảm thâm sau mụn. Ngoài ra, chất chống oxy hóa trong gừng bảo vệ da khỏi tổn thương gốc tự do, giúp da đều màu hơn.
Cách sử dụng gừng đúng cho sức khỏe và làn da
Cách sử dụng gừng tăng cường sức khỏe
Bạn có thể sử dụng gừng theo 3 cách dưới đây để nhận được các lợi ích về sức khỏe mà Daibaccare vừa chia sẻ ở trên:
- Uống trà gừng: Thái lát mỏng 1–2 cm gừng tươi, hãm với nước nóng 5–10 phút. Uống mỗi ngày giúp cải thiện tiêu hóa, giảm đầy bụng, buồn nôn, chống viêm và tăng miễn dịch.
- Thêm vào món ăn: Gia vị gừng trong súp, xào, hoặc nước luộc giúp tăng hương vị và hỗ trợ sức khỏe tim mạch, giảm viêm khớp.
- Gừng ngâm mật ong: Ngâm gừng với mật ong 1–2 tuần, dùng 1–2 thìa mỗi ngày giúp làm dịu cổ họng, giảm ho, hỗ trợ tiêu hóa và thanh lọc cơ thể.
Cách sử dụng gừng làm đẹp da
- Mặt nạ gừng tươi: Giã nhuyễn gừng trộn với mật ong hoặc sữa chua, thoa lên mặt 5–10 phút, giúp làm dịu da, giảm mụn, sáng da.
- Tinh chất gừng: Thoa serum chiết xuất gừng 1–2 lần/ngày, hỗ trợ ngừa mụn, mờ thâm, thúc đẩy tái tạo da.
- Tắm với gừng: Thêm vài lát gừng tươi vào nước tắm giúp kích thích tuần hoàn máu, làm da ấm, tăng sức đề kháng và mịn màng.
Lưu ý khi sử dụng gừng
- Không lạm dụng gừng, dùng vừa đủ để tránh kích ứng da hoặc nóng trong cơ thể.
- Luôn test thử trên vùng da nhỏ trước khi đắp mặt nạ gừng hoặc tắm nước gừng
- Phụ nữ mang thai, người có bệnh dạ dày nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng nhiều gừng.
Trên đây là những công dụng tuyệt vời mà củ gừng đem đến cho sức khỏe tổng thể và làn da. Hy vọng với những chia sẻ trên đây của Daibaccare đã giúp bạn hiểu rõ củ gừng có tác dụng gì cũng như cách sử dụng gừng đúng chuẩn, hiệu quả.
