Hăm tã là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đây cũng là nỗi lo thường gặp ở các bậc cha mẹ có con nhỏ. Thay vì lạm dụng các sản phẩm kem bôi hay phấn rôm, nhiều ba mẹ tìm đến những mẹo ngừa hăm cho bé đơn giản, lành tính nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả và an toàn. Trong bài viết dưới đây, Daibaccare xin tổng hợp Top 11+ mẹo ngừa hăm cho bé được tin dùng 2025, có cơ sở khoa học và kinh nghiệm thực tế, giúp da bé luôn khô thoáng, khỏe mạnh và ngăn ngừa hăm tái phát.
Hăm tã ở trẻ là gì? Dấu hiệu hăm tã
Hăm tã là dạng viêm da rất phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nguyên nhân chủ yếu do da bé tiếp xúc lâu với độ ẩm, nước tiểu và phân. Làn da mỏng manh của trẻ dễ bị tổn thương khi môi trường tã trở nên ẩm ướt, làm tăng nguy cơ kích ứng và viêm đỏ chỉ sau vài giờ không thay tã kịp thời.
Theo thông tin từ trang tạp chí khoa học trực tuyến chính thức của PLOS (Public Library of Science) – một tổ chức xuất bản phi lợi nhuận quốc tế nổi tiếng, có đến khoảng 70% trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị viêm da tã vào một thời điểm nào đó trong những năm đầu đời (giai đoạn mặc tã) và có tới 25% trẻ em phải đi khám sức khỏe do hăm tã nặng.
Dấu hiệu nhận biết hăm tã:
- Da đỏ, sưng nhẹ hoặc sưng tấy ở vùng dùng tã như mông, bẹn hoặc bộ phận sinh dục…
- Bé quấy khóc, khó chịu khi thay tã.
- Trường hợp nặng có thể xuất hiện mụn nước, mụn mủ, loét hoặc nhiễm nấm kèm theo.
Theo các chuyên gia từ Cleveland Clinic, mặc dù hăm tã ở trẻ thường gặp nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng việc giữ vùng da khô thoáng và thay tã thường xuyên.
Nguyên tắc khi áp dụng mẹo ngừa hăm cho bé
Trước khi áp dụng các mẹo dân gian hoặc tự nhiên, cha mẹ cần ghi nhớ nguyên tắc ABCD được các chuyên gia của VeryWellHealth – website y tế và sức khỏe uy tín với độ phổ biến toàn cầu – khuyến nghị trong trị hăm tã:
- A – Air (Thông thoáng): Cho da bé “thở” bằng cách để bé không mặc tã trong một khoảng thời gian nhất định trong ngày.
- B – Barrier (Tạo màng bảo vệ): Dùng kem chống hăm hoặc dầu tự nhiên để ngăn hơi ẩm tiếp xúc với da.
- C – Cleansing (Làm sạch): Rửa vùng mặc tã bằng nước ấm hoặc khăn mềm, tránh lau mạnh tay.
- D – Diaper change (Thay tã thường xuyên): Ít nhất 2–3 giờ/lần hoặc ngay khi bé đi vệ sinh.
Top 11+ mẹo ngừa hăm cho bé
Sử dụng dầu dừa nguyên chất
Dầu dừa chứa axit lauric và vitamin E có khả năng kháng khuẩn, dưỡng ẩm. Khi dùng dầu dừa thoa một lớp mỏng lên vùng da bị hăm của trẻ, dầu dừa sẽ tạo màng ẩm bảo vệ da, đồng thời ức chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm.
Một nghiên cứu Thư viện Y khoa quốc gia Hoa Kỳ cho thấy, dầu dừa có hiệu quả kháng nấm tương đương clotrimazole trong điều trị viêm da do nấm Candida.
Mẹo ngừa hăm cho bé – sử dụng sữa mẹ
Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng quý giá mà còn được xem như một “kháng sinh tự nhiên” giúp ngừa và trị hăm tã cho bé.
Nhờ chứa các kháng thể, enzyme và chất kháng khuẩn tự nhiên, sữa mẹ có khả năng giảm viêm, ức chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm men tại vùng da mặc tã – vốn là môi trường ẩm ướt dễ gây kích ứng. Điều này giúp da bé phục hồi nhanh hơn, đồng thời hạn chế tình trạng hăm tái phát.
Một nghiên cứu đăng trên Pediatric Dermatology (2013) thậm chí còn cho thấy, sử dụng sữa mẹ bôi ngoài da có hiệu quả tương đương với hydrocortisone 1% trong việc cải thiện các trường hợp hăm tã nhẹ, chứng minh tính an toàn và giá trị thực tiễn của phương pháp dân gian này.
Hoa cúc
Cúc vạn thọ (Calendula officinalis) được xem là một trong những thảo dược tự nhiên hữu ích trong việc trị hăm tã cho trẻ nhỏ.
Nhờ chứa nhiều hoạt chất như flavonoid và saponin, calendula có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn nhẹ, làm dịu da và thúc đẩy quá trình tái tạo mô. Điều này giúp giảm đỏ rát, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm men tại vùng da mặc tã, vốn dễ bị tổn thương do ẩm ướt.
Theo nghiên cứu đăng tải trên ResearchGate cho thấy, kem chứa chiết xuất cúc vạn thọ giúp cải thiện tình trạng hăm tã nhanh hơn so với điều trị thông thường, đồng thời đảm bảo an toàn cho trẻ sơ sinh.
Cách dùng nước trà hoa cúc để rửa vùng da hăm:
- Pha hoa cúc vạn thọ khô với nước sôi
- Để nguội rồi dùng nước cúc vạn thọ đã đun rửa nhẹ vùng da bị hăm tã, có thể dùng rửa ngày 1 lần để ngừa hăm tã, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn vùng đóng tã
- Cách này giúp làm sạch, làm dịu da, giảm cảm giác nóng rát.
Tuy nhiên, nên đảm bảo nguồn hoa sạch và không dùng trực tiếp khi nước còn nóng.
Lô hội (nha đam)
Lô hội (nha đam) là một trong những mẹo trị hăm cho bé được nhiều mẹ tin dùng nhờ đặc tính làm mát và dịu da nhanh chóng. Gel nha đam chứa hàm lượng cao polysaccharide và glycoprotein, có khả năng chống viêm, giảm đỏ rát và thúc đẩy tái tạo tế bào da. Đặc biệt, nha đam đã được chứng minh giảm viêm rõ rệt trong các trường hợp viêm da tiếp xúc và dị ứng, từ đó củng cố thêm tiềm năng ứng dụng của nha đam trong chăm sóc da nhạy cảm của trẻ nhỏ.
Ngoài ra, nha đam còn giúp giữ ẩm tự nhiên, làm da bé mềm mại hơn. Một nghiên cứu đăng trên Journal of Ethnopharmacology (2010) cho thấy gel nha đam có tác dụng
Lưu ý, khi dùng nha đam ngừa hăm cho bé, mẹ nên chọn gel nha đam nguyên chất, không chứa cồn hay hương liệu, hoặc lấy trực tiếp từ lá nha đam tươi đã gọt vỏ và rửa sạch nhựa vàng để tránh kích ứng xảy ra.
Mẹo trị hăm cho bé bằng lá khế
Trong Đông y, lá khế có vị chua chát, tính mát, thường được dùng để thanh nhiệt, giải độc và làm dịu da. Vậy nên, lá khế là một trong những nguyên liệu dân gian quen thuộc được nhiều gia đình Việt Nam sử dụng để trị rôm sảy, mẩn ngứa và hăm tã cho trẻ nhỏ.
Đặc biệt, các tinh chất trong lá khế được cho là có tác dụng kháng viêm, giảm sưng đỏ và ngứa ngáy nhẹ, nhờ đó giúp làm dịu vùng da bị hăm.
Cách áp dụng phổ biến là lấy lá khế tươi, rửa sạch, đun sôi với nước, để nguội rồi dùng tắm hoặc rửa vùng da hăm cho bé.
Mặc dù hiện tại chưa có nhiều nghiên cứu lâm sàng hiện đại chứng minh hiệu quả trực tiếp của lá khế trong điều trị hăm tã, nhưng đây vẫn được coi là một mẹo dân gian lành tính, an toàn khi dùng ngoài da và được nhiều phụ huynh tin tưởng áp dụng.
Lá trầu không
Lá trầu không trong Đông y được xem là vị thuốc có tính ấm, vị cay nồng, tác dụng tán hàn, chống viêm và khử khuẩn mạnh. Từ lâu, dân gian đã dùng lá trầu để vệ sinh da, trị các chứng ngứa ngáy, mẩn đỏ và đặc biệt là hăm tã ở trẻ nhỏ. Các tinh dầu trong lá trầu chứa eugenol và chavicol, có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm, giúp làm sạch vùng da mặc tã, giảm viêm và ngăn ngừa hăm lan rộng.
Nhiều nghiên cứu hiện đại cũng chứng minh cơ sở ứng dụng này, theo nghiên cứu trên PubMed với tiêu đề: Piper betle (L): Recent Review of Antibacterial and Antifungal Properties, Safety Profiles, and Commercial Applications xác nhận hoạt tính kháng khuẩn mạnh của lá trầu không, hỗ trợ tốt cho chăm sóc da nhạy cảm. Nghiên cứu này cũng củng cố vai trò của lá trầu không như một phương pháp tự nhiên, lành tính trong hỗ trợ trị hăm cho bé.
Khi áp dụng, mẹ nên đun sôi vài lá trầu, để nguội rồi dùng nước lau rửa nhẹ vùng da hăm. Không nên đắp lá trực tiếp để tránh kích ứng, và nên duy trì 2–3 lần/tuần như một biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị.
Lá chè xanh
Lá chè xanh từ lâu đã được sử dụng trong dân gian để làm mát, kháng khuẩn và hỗ trợ chữa lành các vấn đề da liễu, trong đó có hăm tã ở trẻ nhỏ.
Hoạt chất nổi bật nhất trong chè xanh là EGCG (Epigallocatechin gallate) – một loại polyphenol có khả năng ức chế phản ứng viêm, chống oxy hóa mạnh và bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương.
Nhờ vậy, việc tắm hoặc rửa vùng da hăm bằng nước lá chè xanh loãng có thể giúp giảm đỏ rát, ngứa ngáy và hạn chế vi khuẩn phát triển. Nếu có thể, mẹ có thể pha trà xanh với chút muối để tăng hiệu quả.
Tuy nhiên, các mẹ chỉ nên dùng nước chè xanh đã đun sôi, pha loãng và để nguội, tránh sử dụng trên vùng da có vết trầy xước để không gây xót hoặc kích ứng.
Mẹo trị hăm cho bé từ mướp đắng
Nước luộc mướp đắng (khổ qua) là một mẹo dân gian khá phổ biến trong việc làm dịu da cho trẻ bị hăm tã. Với tính mát, vị đắng đặc trưng, mướp đắng thường được dùng trong Đông y để thanh nhiệt, giải độc.
Sở dĩ mướp đắng được coi là một trong những mẹo trị hăm cho bé bởi thành phần charantin và momordicin – là những hoạt chất có khả năng kháng viêm nhẹ, hỗ trợ làm dịu vùng da tổn thương. Vì vậy, nhiều phụ huynh thường dùng nước luộc mướp đắng đã để nguội để tắm hoặc rửa cho bé, giúp da bé bớt nóng rát và giảm mức độ hăm.
Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện đại về tác dụng trực tiếp của mướp đắng trong điều trị hăm tã còn hạn chế, chủ yếu dừng lại ở một số nghiên cứu về khả năng kháng khuẩn và chống oxy hóa của chiết xuất mướp đắng.
Do đó, đây có thể coi là mẹo dân gian an toàn khi áp dụng đúng cách, nhưng không nên thay thế hoàn toàn các biện pháp y khoa khi trẻ bị hăm nặng.
Sữa chua và mật ong
Sữa chua và mật ong là hai nguyên liệu tự nhiên có đặc tính kháng khuẩn, làm dịu da và hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh trên bề mặt da, nhờ đó được nhiều mẹ áp dụng như một mẹo trị hăm cho bé đơn giản, lành tính.
Trong sữa chua, các lợi khuẩn Lactobacillus có khả năng ức chế sự phát triển của nấm Candida – nguyên nhân thường gặp trong hăm tã do nhiễm nấm. Mật ong lại chứa enzyme glucose oxidase tạo hydrogen peroxide tự nhiên, giúp kháng khuẩn và chống viêm nhẹ. Đồng thời mật ong cũng thúc đẩy quá trình lành thương và cải thiện hàng rào bảo vệ da, trong khi sữa chua giúp phục hồi cân bằng pH da.
Khi áp dụng mẹo này, mẹ có thể thoa một lớp mỏng hỗn hợp sữa chua không đường và mật ong nguyên chất lên vùng da hăm nhẹ trong vài phút rồi rửa sạch bằng nước ấm, sau đó lau khô và để da thông thoáng.
Lưu ý:
- Cần tránh để bé nuốt mật ong (vì dưới 1 tuổi dễ gây ngộ độc botulinum)
- Chỉ dùng ngoài da với lượng nhỏ, không lạm dụng
- Nên thử trước trên một vùng nhỏ để đảm bảo an toàn, tránh kích ứng
Bột yến mạch
Bột yến mạch là nguyên liệu tự nhiên an toàn, thường được sử dụng để làm dịu da và giảm kích ứng cho trẻ bị hăm. Bởi trong yến mạch có chứa avenanthramide – một loại polyphenol đặc trưng, đã được chứng minh có tác dụng kháng viêm, giảm ngứa và làm dịu vùng da tổn thương.
Ngoài ra, các thành phần như beta-glucan và lipid tự nhiên trong yến mạch còn giúp dưỡng ẩm, phục hồi hàng rào bảo vệ da, từ đó hạn chế tình trạng khô ráp, nứt nẻ do hăm kéo dài.
Mẹo trị hăm cho bé bằng tinh dầu tràm trà
Tinh dầu tràm trà được biết đến với khả năng kháng khuẩn tự nhiên mạnh mẽ, nhờ chứa hoạt chất terpinen-4-ol có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm men – trong đó có Candida albicans – nguyên nhân phổ biến gây hăm tã.
Nhiều nghiên cứu da liễu cũng ghi nhận hiệu quả kháng nấm, kháng khuẩn của tinh dầu tràm trà trong điều trị các bệnh lý da liễu nhẹ.
Tuy nhiên, vì đặc tính tinh dầu khá đậm đặc, việc sử dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần cực kỳ thận trọng. Chỉ nên dùng ở nồng độ thấp (<0,5%) và pha loãng kỹ với dầu nền (dầu dừa, dầu oliu) trước khi thoa ngoài da. Tránh việc bôi trực tiếp tinh dầu nguyên chất vì có thể gây kích ứng, đỏ rát hoặc dị ứng cho bé.
Nếu được dùng đúng cách, tinh dầu tràm trà có thể là một mẹo hỗ trợ ngừa hăm tự nhiên. Tuy nhiên, các bác sĩ nhi khoa khuyến nghị mẹ nên ưu tiên các biện pháp an toàn hơn (kem chống hăm chứa kẽm oxit, bột yến mạch, nha đam…) và chỉ sử dụng tinh dầu tràm trà khi có hướng dẫn từ chuyên gia y tế.
Mẹo ngừa hăm cho bé khác
Ngoài các mẹo trên, các mẹ có thể tham khảo các cách ngừa hăm, trị hăm cho bé bằng:
Nhiều người tự làm kem hoặc dầu dưỡng trị hăm tã với các thành phần tự nhiên. Nếu bạn đang tìm kiếm công thức, hãy cân nhắc thêm các thành phần bôi ngoài da sau: 3 8
- Lanolin (Mỡ lông cừu)
- Kẽm oxit
- Dầu dừa hoặc dầu hướng dương (có chức năng bảo vệ tốt hơn các loại dầu khác)
- Bơ hạt mỡ
- Cây phỉ
- Đất sét Bentonite
Lưu ý, dù sử dụng mẹo nào, bạn cũng nên tham khảo ý kiến của chuyên gia và tiến hành thử trước trên vùng da nhỏ trước khi áp dụng trên diện rộng cho bé. Việc này đảm bảo phòng ngừa mọi tác dụng phụ hoặc việc kích ứng xảy ra.
Phòng ngừa hăm tã ở trẻ
Để giữ làn da non nớt của bé luôn khỏe mạnh và tránh những “cơn hăm tã” không đáng có, cha mẹ hãy ghi nhớ những thói quen chăm sóc da đơn giản nhưng cực hiệu quả sau đây:
- Thay tã thường xuyên: Ít nhất 2–3 giờ/lần hoặc ngay khi bé đi vệ sinh.
- Giữ da khô thoáng: Lau sạch nhẹ nhàng bằng khăn mềm hoặc nước ấm sau khi thay tã hoặc sau khi tắm
- Chọn tã phù hợp: Thoáng khí, vừa vặn, không quá chật, thấm hút tốt…
- Dùng kem chống hăm phòng ngừa: Lựa chọn các sản phẩm chứa kẽm oxit hoặc panthenol giúp tạo màng bảo vệ. Cân nhắc việc chọn các kem hăm chứa thành phần tự nhiên như rau má, hoa cúc… để tăng khả năng cấp ẩm, kháng khuẩn.
- Chế độ ăn hợp lý: Với trẻ bú sữa ngoài hoặc ăn dặm, tránh thực phẩm dễ gây tiêu chảy (ví dụ: nước trái cây quá ngọt).
- Khám bác sĩ kịp thời: Nếu áp dụng các mẹo trên mà tình trạng hăm tã của bé không cải thiện sau 2 – 3 ngày hoặc trở nặng, lở loét, bé quấy khóc, sốt, bỏ bú… nên đưa bé đến khám bác sĩ để can thiệp, ngừa những trường hợp không mong muốn xảy ra.
Lời kết
Hy vọng với những mẹo trị hăm cho bé mà Daibaccare chia sẻ trên đây đã giúp nhiều ba mẹ, nhất là những người lần đầu làm ba mẹ có được hành trang vững chắc hơn trong quá trình chăm bé yêu. Nếu có thắc mắc, đừng ngại liên hệ để được chuyên gia Daibaccare hỗ trợ ba mẹ nhé!
