Ứ mật thai kỳ là một trong những biến chứng ít gặp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với mẹ bầu và thai nhi. Tình trạng này không chỉ gây ngứa ngáy dữ dội mà còn có thể dẫn đến sinh non, thai lưu nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin toàn diện về ứ mật thai kỳ, từ nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán cho đến biện pháp điều trị và phòng ngừa.
Ứ mật thai kỳ là gì?
Phần này sẽ giúp mẹ bầu hiểu rõ về khái niệm ứ mật trong giai đoạn mang thai – là một tình trạng rối loạn chức năng gan có thể xảy ra trong giai đoạn cuối thai kỳ.
Ứ mật thai kỳ (Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy – viết tắt là ICP) là một rối loạn gan xảy ra khi dòng chảy của mật từ gan bị chậm lại hoặc tắc nghẽn, làm tích tụ axit mật trong máu. Điều này khiến mẹ bầu bị ngứa dữ dội, đặc biệt ở lòng bàn tay, bàn chân, và tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho thai nhi. Tình trạng này thường xuất hiện vào tam cá nguyệt thứ ba (tuần thai thứ 28 trở đi), nhưng cũng có thể khởi phát sớm hơn ở một số trường hợp.
Nguyên nhân mẹ bầu bị ứ mật khi mang thai
Tìm hiểu nguyên nhân giúp mẹ bầu chủ động theo dõi và cảnh giác với các yếu tố nguy cơ gây ứ mật thai kỳ.
Thay đổi nội tiết tố
Sự gia tăng nhanh chóng của hormone estrogen và progesterone trong thai kỳ có thể làm chậm lại quá trình lưu thông mật từ gan đến ruột, gây ra hiện tượng ứ mật.
Yếu tố di truyền
Nếu mẹ hoặc chị gái của bạn từng bị ứ mật thai kỳ, nguy cơ bạn mắc phải tình trạng này sẽ cao hơn. Một số nghiên cứu cho thấy có liên quan đến gen ABCB4 và ABCB11.
Các yếu tố nguy cơ khác
- Mang song thai hoặc đa thai
- Tiền sử bệnh gan
- Sử dụng thuốc nội tiết tố trước hoặc trong thai kỳ
- Tiền sử mắc ứ mật thai kỳ trong lần mang thai trước
Dấu hiệu nhận biết
Việc nhận biết sớm các triệu chứng của ứ mật thai kỳ là chìa khóa quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé.
Ngứa dữ dội, đặc biệt vào ban đêm
Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Mẹ bầu sẽ cảm thấy ngứa nhiều ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, sau đó lan ra toàn thân. Khác với ngứa do dị ứng, ngứa do ứ mật không kèm phát ban.
Nước tiểu sẫm màu và phân nhạt màu
Do gan không thể bài tiết bilirubin đúng cách, mẹ bầu có thể nhận thấy nước tiểu vàng sậm như nước chè và phân có màu nhạt bất thường.
Vàng da, vàng mắt
Ở một số trường hợp, nồng độ bilirubin trong máu tăng cao dẫn đến hiện tượng vàng da và tròng trắng mắt có màu vàng.
Mệt mỏi, chán ăn
Ứ mật thai kỳ cũng có thể khiến mẹ bầu cảm thấy mệt mỏi kéo dài, buồn nôn hoặc chán ăn.
Biến chứng nguy hiểm của ứ mật thai kỳ
Không nên xem nhẹ ứ mật khi mang thai vì nó không chỉ ảnh hưởng đến mẹ mà còn tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng cho thai nhi.
Đối với mẹ
- Nguy cơ chảy máu sau sinh do giảm hấp thu vitamin K
- Khó chịu, mất ngủ kéo dài do ngứa
- Có khả năng tái phát ở lần mang thai tiếp theo
Đối với thai nhi
- Sinh non do cần phải can thiệp sinh sớm để tránh nguy hiểm
- Thai lưu là biến chứng nghiêm trọng nhất nếu ứ mật không được kiểm soát tốt
- Ngạt thở sơ sinh do phân su đi vào nước ối
- Rối loạn nhịp tim thai
Theo thống kê từ American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), ứ mật khi mang thai làm tăng gấp 2–3 lần nguy cơ thai lưu so với thai kỳ bình thường nếu không được theo dõi sát.
Chẩn đoán ứ mật thai kỳ như thế nào?
Mẹ bầu nên đến bệnh viện khi có các triệu chứng nghi ngờ để được chẩn đoán chính xác thông qua xét nghiệm. Các bác sĩ sẽ khám, xem xét triệu chứng, chẩn đoán và chỉ định các xét nghiệm liên quan để xác định chính xác tình trạng bệnh của mẹ bầu.
Xét nghiệm máu
- Xét nghiệm axit mật toàn phần (Total Bile Acids – TBA): Đây là xét nghiệm chính xác nhất. Nếu chỉ số TBA ≥ 10 µmol/L, mẹ bầu có nguy cơ đã bị ứ mật
- Xét nghiệm chức năng gan (LFTs): Đánh giá men gan ALT, AST – thường tăng cao trong ứ mật.
Siêu âm gan mật
Siêu âm giúp loại trừ các nguyên nhân khác gây tắc mật như sỏi mật, u gan hoặc viêm gan cấp.
Cách điều trị cho bà bầu bị ứ mật
Mặc dù không có cách chữa khỏi hoàn toàn tình trạng này, nhưng việc điều trị đúng hướng sẽ giúp mẹ kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ cho thai nhi.
Dùng thuốc
- Ursodeoxycholic acid (UDCA): Là thuốc điều trị chính giúp làm giảm nồng độ axit mật và cải thiện triệu chứng ngứa.
- Thuốc hỗ trợ gan: Như thuốc bổ gan, vitamin K (giảm nguy cơ chảy máu)
Theo dõi thai sát sao
- Theo dõi tim thai bằng non-stress test (NST)
- Siêu âm đo lượng nước ối và hoạt động của thai
- Đôi khi cần chỉ định sinh sớm (tuần 37–38) nếu tình trạng nặng.
Chăm sóc da và giảm ngứa
- Dùng kem dưỡng làm dịu da
- Tránh tắm nước nóng, mặc đồ cotton thoáng mát
- Có thể dùng thuốc kháng histamin theo chỉ định
Cách phòng ngừa ứ mật trong thai kỳ
Dù không thể phòng ngừa tuyệt đối, mẹ bầu vẫn có thể giảm nguy cơ bằng chế độ sinh hoạt khoa học và khám thai định kỳ.
Ăn uống lành mạnh
- Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm dễ tiêu
- Hạn chế đồ dầu mỡ, thực phẩm chứa nhiều cholesterol
Tránh lạm dụng thuốc nội tiết
Nếu đang điều trị hiếm muộn hoặc sử dụng hormone, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi mang thai.
Khám thai đúng lịch
Khám định kỳ và làm các xét nghiệm cần thiết giúp phát hiện sớm bất thường và theo dõi sức khỏe gan hiệu quả hơn.
Kết luận
Ứ mật thai kỳ là một tình trạng cần được nhận biết và theo dõi cẩn thận. Nếu mẹ bầu cảm thấy ngứa không rõ nguyên nhân, đặc biệt là ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, hãy chủ động đi khám sớm. Nhờ sự phát triển của y học hiện đại, việc kiểm soát ứ mật trong giai đoạn thai kỳ đã an toàn hơn rất nhiều, giúp mẹ vượt qua thai kỳ an toàn và con chào đời khỏe mạnh.
![[2025] Sua duong the trang da nao tot Goi y cac loai dang dung nhat](https://daibaccare.vn/wp-content/uploads/2025/08/sua-duong-the-trang-da-nao-tot-1-484x373.webp)
