Trong quá trình mang thai, việc bổ sung sắt là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ bầu và thai nhi. Tuy nhiên, không phải bà bầu nào cũng hiểu rõ về tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu, dẫn đến tâm lý lo ngại khi uống sắt. Đừng lo, Daibaccare sẽ giúp mẹ bầu giải quyết vấn đề này. Cùng theo dõi ngay nhé!
1 – Vai trò của sắt cho bà bầu
Nhiều mẹ lo ngại về tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu, nhưng phải hiểu rằng sắt có vai trò vô cùng quan trọng với sức khỏe của mẹ bầu cũng như sự phát triển toàn diện của thai nhi.’
Cụ thể, sắt là khoáng chất thiết yếu cho phụ nữ mang thai, có vai trò:
- Giúp tăng cường quá trình sản xuất hemoglobin (huyết sắc tố) – protein vận chuyển oxy trong máu.
- Hạn chế nguy cơ thiếu máu thiếu sắt – nguyên nhân của hàng loạt biến chứng thai kỳ nguy hiểm
Trong thai kỳ, lượng máu của mẹ tăng lên khoảng 50% để nuôi dưỡng thai nhi. Điều này làm tăng nhu cầu về sắt. Thiếu sắt có thể dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
- Sinh non
- Thai nhẹ cân
- Mệt mỏi, chóng mặt ở mẹ
- Tăng nguy cơ tử vong mẹ và bé
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phụ nữ mang thai nên bổ sung 30 – 60mg sắt nguyên tố mỗi ngày từ thực phẩm hoặc thuốc bổ sung.
Có thể thấy sắt đóng vai trò quan trọng đối với cả sức khỏe của cả mẹ và bé. Tuy nhiên, dùng thuốc sắt không đúng cách có thể gây ra nhiều tác dụng phụ.
2 – Những tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu thường gặp và giải pháp
2.1. Táo bón
Theo khảo sát từ Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, có tới 38% bà bầu dùng sắt sulfat bị táo bón. Nguyên nhân là do sắt làm chậm nhu động ruột và tăng khả năng hấp thu nước trong đại tràng.
Cách khắc phục:
- Uống nhiều nước
- Ăn nhiều rau xanh và chất xơ
- Vận động nhẹ nhàng tăng cường nhu động ruột
- Dùng loại sắt hữu cơ như sắt bisglycinate – ít gây táo bón hơn
Sắt bisglycinate (đôi khi được gọi là ferrous bisglycinate hoặc iron bisglycinate chelate) là một dạng sắt hữu cơ được kết chelate với hai phân tử glycine – một loại axit amin. Đây được biết đến là sắt khuyên dùng cho mẹ bầu bởi khả năng hấp thụ tốt, ít gây tác dụng phụ.
Một nghiên cứu đăng trên PubMed vào năm 2024 so sánh ba dạng sắt: ferrous bisglycinate (25 mg/ngày), ferrous fumarate (40 mg/ngày) và ferrous sulfate (50 mg/ngày) ở phụ nữ mang thai khỏe mạnh. Kết quả cho thấy nhóm sử dụng ferrous bisglycinate có tỷ lệ gặp các vấn đề tiêu hóa thấp hơn đáng kể so với hai nhóm còn lại.
2.2. Buồn nôn và nôn
Sắt thường được khuyên uống khi bụng đói, trước bữa ăn khoảng 30 phút bởi thức ăn sẽ làm giảm sự hấp thụ vi chất dinh dưỡng quan trọng này. Nhưng nhiều mẹ phản ánh về tình trạng nôn và buồn nôn khi uống sắt lúc đói.
Một nghiên cứu với tiêu đề Evaluation of a gastric delivery system for iron supplementation in pregnancy chỉ ra rằng, khi uống sắt lúc bụng đói hoặc dùng liều cao có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, dẫn đến buồn nôn, nôn.
Cách khắc phục: Uống thuốc sắt sau ăn hoặc đổi sang dạng dễ hấp thu hơn (sắt hữu cơ).
2.3. Phân đen hoặc có mùi lạ
Tình trạng phân đổi màu, có mùi đen hoặc có mùi lạ cũng là một trong những tác dụng phụ của sắt cho bà bầu, nó không nguy hiểm nhưng có thể khiến bà bầu lo lắng.
Nguyên nhân của tình trạng này do sắt không hấp thu hết bị đào thải qua đường tiêu hóa.
Tuy nhiên, mẹ bầu không nên nhầm lẫn tình trạng này với xuất huyết tiêu hóa. Nếu thấy phân đen kèm đau bụng dữ dội, mẹ cần đi khám ngay để tránh những tình huống không mong muốn.
2.4. Tiêu chảy
Dù ít phổ biến hơn táo bón, một số bà bầu có thể bị tiêu chảy, đầy bụng, chướng hơi sau khi uống sắt. Các nghiên cứu như của Clinical Therapeutics (2003) cho thấy tình trạng này thường xuất hiện ở người dùng liều sắt cao hơn 60mg/ngày.
2.5. Thừa sắt (nếu không thiếu máu) và giảm hấp thu các khoáng chất khác
Một số bà bầu uống sắt theo thói quen mà không xét nghiệm huyết sắc tố (Hb) và ferritin máu. Việc bổ sung sắt quá mức có thể dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe cần lưu ý như:
- Oxy hóa tế bào
- Tổn thương gan
- Tăng nguy cơ sinh non do stress oxy hóa
Cho nên Daibaccare khuyên mẹ bầu chỉ nên uống sắt khi có chỉ định hoặc được tư vấn bởi bác sĩ sau khi xét nghiệm máu. Và nên duy trì hàm lượng hợp lý khoảng 50 – 60mg mg sắt nguyên tố theo khuyến nghị của WHO.
Bên cạnh đó, bổ sung sắt có thể cạnh tranh hấp thu với canxi và kẽm. Việc uống đồng thời sắt và kẽm làm giảm hấp thu cả hai. Nên để tránh những tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu cũng như đảm bảo việc bổ sung vitamin, khoáng chất cho thai kỳ đạt hiệu quả cao, mẹ bầu nên uống cách xa các loại viên bổ sung khác ít nhất 2 tiếng.
3 – Lưu ý để tránh tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu
Bổ sung sắt cho thai kỳ là việc mà mẹ bầu nên làm, tuy nhiên nếu xuất hiện các dấu hiệu dưới đây sau khi uống thuốc sắt, mẹ bầu cần ngừng uống và đi khám ngay để được tư vấn.
- Đau bụng dữ dội
- Phân đen kèm máu
- Mẩn ngứa, dị ứng, nổi mề đay
- Nôn nhiều sau khi uống
Bên cạnh đó, để sử dụng sắt hiệu quả và an toàn trong thai kỳ, bạn cần ghi nhớ những điểm sau:
- Chỉ dùng sắt khi có chỉ định từ bác sĩ hoặc có kết quả xét nghiệm thiếu máu.
- Ưu tiên dùng sắt kết hợp vitamin C, kẽm, acid folic nếu cơ địa nhạy cảm.
- Bổ sung sắt qua các thực phẩm giàu sắt như gan động vật, rau lá xanh, các loại hạt…
- Không nên uống cùng lúc với canxi, sữa, trà hoặc cà phê để tránh cạnh tranh khả năng hấp thụ
- Theo dõi phản ứng của cơ thể sau khi uống sắt, nếu có dấu hiệu bất thường, ngừng thuốc và hỏi ý kiến bác sĩ.
Lời kết
Mặc dù tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu có thể xảy ra, nhưng hoàn toàn có thể khắc phục bằng nhiều cách khác nhau như bổ sung sắt hữu cơ, kết hợp vitamin C… Điều quan trọng cần nhớ là hãy bổ sung sắt trong thai kỳ sau xét nghiệm máu hoặc được bác sĩ chỉ định để tận dụng được lợi ích vượt trội mà sắt mang lại trong thai kỳ. Chúc các mẹ có thai kỳ khỏe mạnh!
