Sắt và vitamin là dưỡng chất mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và cần phải bổ sung hằng ngày thông qua chế độ ăn uống thông thường, thậm chí là bổ sung bằng các loại thực phẩm bổ sung để đảm bảo đủ nhu cầu cho cơ thể. Tuy nhiên uống sắt và vitamin C như thế nào là đúng và đủ để đạt hiệu quả tối đa cũng như tránh những tác dụng không đáng có xảy ra?
I – Vitamin C và sắt có tác dụng gì đối với cơ thể?
1. Vai trò của sắt đối với cơ thể
Sắt (tiếng anh là iron) là một nguyên tố quan trọng trong các nguồn dinh dưỡng tự nhiên và đóng vai trò không thể thiếu trong nhiều hoạt động sinh học của cơ thể, bao gồm:
– Sự hình thành hồng cầu: Sắt tham gia vào quá trình sản xuất hồng cầu – những tế bào máu quan trọng để vận chuyển oxy và CO2 trong quá trình hô hấp. Kết hợp với các protein, sắt hình thành huyết sắc tố hemoglobin, chịu trách nhiệm mang oxy từ phổi đến các cơ quan và loại bỏ CO2 từ các cơ quan trở lại phổi.
– Dự trữ oxy cho cơ thể: Sắt cũng là thành phần chính của myoglobin – một loại protein giúp các cơ bắp lưu trữ và cung cấp oxy khi cần thiết.
– Hỗ trợ sự phát triển của hệ thần kinh: Sắt đóng vai trò quan trọng trong duy trì hoạt động của hệ thần kinh trung ương và ngoại biên. Nó tham gia vào việc vận chuyển oxy khắp cơ thể, bao gồm cả hệ thần kinh, và là yếu tố quan trọng trong tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine, serotonin và noradrenalin.
Những chất này có vai trò quan trọng trong các chức năng như tâm trạng, học tập, nhớ và tập trung. Ngoài ra, sắt cũng là một thành phần của bao myelin, lớp bọc bảo vệ và tăng tốc độ truyền xung thần kinh trên các sợi thần kinh.
Tác động của sắt đối với cơ thể
– Tăng cường hệ thống miễn dịch: Sắt giúp kích hoạt các tế bào miễn dịch như lymphocyte và macrophage, hỗ trợ cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
– Tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng: Sắt là thành phần của cytochrome, có vai trò quan trọng trong chu trình Krebs và chuỗi vận chuyển electron, hai quá trình tạo ra ATP – nguồn năng lượng cho các hoạt động sinh lý của cơ thể.
Do đó, sắt đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng của cơ thể. Thiếu sắt có thể dẫn đến thiếu ATP, gây mệt mỏi, đau đầu, khó thở và suy giảm chức năng của các cơ quan.
– Thành phần quan trọng của enzyme: Sắt không chỉ là một thành phần của hemoglobin và cytochrome, mà còn là yếu tố cấu trúc hoặc điều hòa của nhiều loại enzyme khác trong cơ thể. Các enzyme này tham gia vào các quá trình sinh học như tổng hợp DNA, oxy hóa khử, phản ứng miễn dịch và phản ứng viêm của cơ thể.
Ví dụ như ribonucleotide reductase, catalase, peroxidase, superoxide dismutase và cytochrome P450 đều chứa sắt và có vai trò quan trọng trong các quá trình này.
– Phát triển của thai nhi, đặc biệt là não bộ: Sắt là một khoáng chất quan trọng cho sự phát triển của thai nhi. Nó giúp sản xuất hồng cầu cho cả mẹ và thai nhi, duy trì lượng máu cần thiết để trao đổi chất và oxy giữa mẹ và con. Ngoài ra, sắt cũng tham gia vào sự phát triển của não bộ và hệ thần kinh của thai nhi.
2. Vai trò của vitamin C với cơ thể
Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất collagen, một yếu tố cần thiết cho sự phát triển của các mô liên kết như da, xương và cơ. Một số vai trò của vitamin C đối với cơ thể có thể kể tới như:
– Tăng cường hấp thu sắt: Vitamin C giúp thúc đẩy quá trình hấp thu sắt trong cơ thể, từ đó gia tăng lượng sắt hấp thu ở cả người lớn và trẻ em.
– Hỗ trợ điều hòa nhịp tim: Trước khi phẫu thuật, các bệnh nhân có thể được khuyên dùng vitamin C để giúp ngăn ngừa rối loạn nhịp tim.
– Làm sạch đường tiêu hóa: Trước khi thực hiện nội soi tiêu hóa, các bệnh nhân cần làm sạch đường tiêu hóa và có thể sử dụng dung dịch vitamin C cho mục đích này.
Lợi ích của vitamin C đối với cơ thể
– Bảo vệ da khỏi cháy nắng: Để ngăn ngừa cháy nắng và sạm da do tác động của nắng mặt trời, có thể sử dụng vitamin E kết hợp với vitamin C uống hoặc bôi ngoài da.
– Phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp: Những người thường xuyên vận động mạnh như vận động viên, nông dân có thể sử dụng vitamin C để giúp đề phòng nhiễm trùng đường hô hấp.
– Giúp chống lão hóa: Vitamin C và E được biết đến là những chất dinh dưỡng quan trọng giúp làm chậm quá trình lão hóa da, vì vậy các sản phẩm chăm sóc da chứa vitamin C và E rất được phụ nữ yêu thích.
– Tác dụng chống oxy hóa quan trọng: Vitamin C giúp trung hòa các gốc tự do sinh ra từ quá trình chuyển hóa, bảo vệ màng tế bào và ngăn ngừa quá trình oxy hóa.
– Tăng cường sức mạnh cơ bắp: Vitamin C là cần thiết cho hoạt động của cơ bắp, bổ sung vào chế độ ăn uống giúp tăng hiệu quả vận động thể chất và sức mạnh cơ.
II – Đối tượng nào nên bổ sung sắt và vitamin C?
Mặc dù cả sắt và vitamin C đều có những vai trò hết sức quan trọng đối với cơ thể, nhưng nhiều người vẫn ít chú ý đến tình trạng của hai chất này trong cơ thể. Những đối tượng cần bổ sung sắt và vitamin C có thể kể đến bao gồm:
– Phụ nữ mang thai: Trong thời kỳ mang thai, nhu cầu sắt của phụ nữ tăng cao do sắt là yếu tố quan trọng tham gia vào sản xuất hồng cầu. Sắt cần thiết để vận chuyển oxy và phát triển não bộ của thai nhi. Thiếu sắt có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi, có thể dẫn đến sinh non hoặc trẻ sơ sinh nhẹ cân.
– Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Sắt là yếu tố quan trọng cho sự phát triển thể chất và não bộ của trẻ. Thiếu sắt ở trẻ có thể dẫn đến các vấn đề như chậm lớn, suy dinh dưỡng và rối loạn học tập. Do đó, cần bổ sung sắt và vitamin c cho bé để cung cấp một tiền đề phát triển tốt cho trẻ.
– Phụ nữ có rong kinh hoặc chảy máu nhiều trong kỳ kinh nguyệt: Những phụ nữ này có thể mất nhiều sắt thông qua máu mất, dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như hoa mắt, chóng mặt và da xanh xao.
– Người thường xuyên hiến máu: Những người này có nguy cơ thiếu sắt cao hơn do mất đi lượng sắt lớn mỗi lần hiến máu. Do đó, cần bổ sung sắt để tái tạo máu và duy trì sức khỏe.
– Người bị rối loạn tiêu hóa hoặc từng phẫu thuật đường tiêu hóa: Những người này có thể gặp khó khăn trong việc hấp thu sắt từ thực phẩm hoặc thuốc, dẫn đến thiếu sắt. Vì vậy, cần bổ sung sắt để duy trì cân bằng sắt trong cơ thể sau khi điều trị hoặc phẫu thuật.
Trường hợp nên bổ sung sắt và vitamin C
– Làm đẹp da: Vitamin C có vai trò quan trọng trong việc sản xuất collagen, một chất làm đẹp tự nhiên giúp da săn chắc và khỏe mạnh. Nó cũng giúp làm giảm nếp nhăn và tăng cường sự đàn hồi của da.
– Phục hồi sau phẫu thuật hoặc chấn thương: Vitamin C giúp tăng cường quá trình phục hồi sau phẫu thuật hoặc chấn thương bằng cách thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào và làm dịu viêm.
Người hút thuốc: Các nhà nghiên cứu cho thấy người hút thuốc thường có nồng độ vitamin C thấp hơn so với những người không hút thuốc, do đó cần bổ sung để bù đắp lượng vitamin C bị mất do thuốc lá.
– Người ăn chay hoặc ăn kiêng: Những người duy trì chế độ ăn chay hoặc ăn kiêng có thể cần bổ sung sắt và vitamin C để đảm bảo đủ lượng cần thiết cho cơ thể do các nguồn thực phẩm mà nhóm người này sử dụng hằng ngày thường thiếu hụt hai chất này.
III – Sắt và vitamin C có uống chung được không?
=> Nếu bạn đọc thắc mắc “có nên uống sắt và vitamin c cùng lúc hay không?” thì câu trả lời là CÓ.
Trên thực tế, sắt tồn tại dưới hai hình thức chính là sắt heme và sắt non-heme, và phần lớn được hấp thu thông qua tế bào niêm mạc ở phần tá tràng và đoạn đầu ruột non. Sắt heme có nguồn gốc từ động vật, trong khi sắt non-heme từ thực vật.
Việc hấp thu sắt bởi cơ thể dao động từ 15 đến 35% đối với sắt heme và từ 2 đến 20% đối với sắt non-heme. Sự hấp thu của sắt non-heme phụ thuộc vào sự có mặt của các chất dinh dưỡng nhất định, một số trong đó ngăn cản quá trình hấp thu và một số khác thúc đẩy nó. Khi được tiêu hóa cùng nhau, vitamin C hợp nhất với sắt non-heme để tạo thành một hợp chất dễ hấp thu hơn.
Ngoài ra, sắt mà chúng ta thường dùng thường có hình thức là hợp chất, có hóa trị 2, nhưng chỉ khi sắt có hóa trị 3 mới được hấp thu tại tá tràng. Để sắt có thể được hấp thu, cần có quá trình chuyển đổi từ sắt hóa trị 2 thành sắt hóa trị 3 (quá trình này xảy ra tại ruột non), và quá trình này yêu cầu sự hỗ trợ của vitamin C.
Uống sắt và vitamin C cách nhau bao lâu?
Thiếu vitamin C có thể dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt, vì vậy bác sĩ thường khuyên uống viên sắt kèm theo vitamin C. Vitamin C giúp tăng cường hấp thu sắt non-heme khi được tiêu hóa cùng lúc, và khi kết hợp với sắt non-heme, nó tạo thành phức chất chelat giúp sắt dễ dàng hấp thu qua niêm mạc ruột. Phức chất này cũng giảm sự cạnh tranh của sắt với các chất khác như magie, đồng, crom tại tá tràng.
Vì những lý do này mà sắt vitamin C trở thành “cặp bài trùng ăn ý”, thường được các chuyên gia, bác sĩ khuyến cáo bổ sung cùng lúc nhằm làm tăng sinh khả dụng của sắt.
IV – Có thể bổ sung sắt và vitamin C bằng những cách nào?
Để bổ sung hiệu quả sắt và vitamin C cho cơ thể có hai cách phổ biến. Đó chính là bổ sung thông qua thực phẩm trong chế độ ăn uống hằng ngày và bổ sung bằng các sản phẩm bổ sung.
1. Bổ sung qua nguồn thực phẩm hằng ngày
– Thực phẩm giàu sắt: Có rất nhiều thực phẩm giàu sắt mà bạn có thể lựa chọn để bổ sung vào chế độ ăn uống của mình như: gan động vật, thịt đỏ, đậu phụ, hải sản có vỏ, các loại hạt (diêm mạch, mè, vừng,…), các loại rau có lá màu xanh (cải xanh, rau bina,…), các loại quả (cam, dâu tây, dưa hấu, bưởi,…), bông cải xanh, khoai tây,…
– Thực phẩm giàu vitamin C: Vitamin C được tìm thấy nhiều trong một số loại thực phẩm như dưa chuột, các loại quả mọng (cam, bưởi, dâu tây, việt quất,…), rau diếp, bông cải xanh, cà rốt,… Do đó, hầu hết mọi người không có nguy cơ thiếu hụt loại vitamin này. Để tăng lượng vitamin C cho cơ thể, bạn chỉ cần làm một việc đơn giản là duy trì đều đặn các loại thực phẩm trên với thực đơn hợp lý mà thôi.
2. Uống sắt kèm vitamin C bằng thực phẩm bổ sung
Mặc dù sắt và vitamin C có mặt trong nhiều loại thực phẩm nhưng khả năng hấp thu đối với hai chất này của cơ thể lại tương đối hạn chế. Vì vậy, để khắc phục vấn đề đã tăng cường các nhóm thực phẩm giàu sắt và vitamin C trong thực đơn hằng ngày nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể, việc cung cấp sắt và vitamin C qua các sản phẩm bổ sung là cần thiết để đạt hiệu quả nhanh chóng.
Ngày nay, trên thị trường có nhiều sản phẩm bổ sung sắt riêng, vitamin C riêng hay bổ sung đồng thời cả sắt kèm vitamin C với đa dạng nhãn hiệu và dạng bào chế. Nên nếu bạn đọc vẫn còn băn khoăn không biết lựa chọn sản phẩm nào cho phù hợp để bổ sung sắt và vitamin C, hãy tìm hiểu và cân nhắc sử dụng viên uống Ausfebis, viên uống bổ sung sắt và vitamin C được Đại Bắc Group nhập khẩu nguyên hộp từ Úc, với nhiều ưu điểm nổi bật:
– Sử dụng sắt hữu cơ bisglycinate, giúp tăng cường khả năng hấp thu và sinh khả dụng cao, đặc biệt là có thể hòa tan tốt ở pH sinh lý và ít bị ảnh hưởng bởi điều kiện dạ dày và thức ăn.
– Được xác nhận hiệu quả qua nhiều nghiên cứu lâm sàng.
– Dễ hấp thu, sinh khả dụng cao, giảm thiểu các tác dụng phụ như táo bón, đầy hơi, đau bụng.
– Bổ sung thêm vitamin C trong thành phần, giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt.
– Cùng với đó là thành phần acid folic giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt.
Viên uống bổ sung sắt kèm vitamin C Ausfebis (*)
!Lưu ý: (*) Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
V – Những lưu ý khi bổ sung sắt và vitamin C
Bổ sung đầy đủ vitamin C kèm sắt cho cơ thể là một trong những biện pháp quan trọng vừa giúp cân bằng dinh dưỡng, duy trì một cơ thể khỏe mạnh, vừa hỗ trợ phòng ngừa và điều trị các vấn đề sức khỏe do thiếu sắt và vitamin C gây ra. Tuy nhiên, cách bổ sung hay cách uống sắt và vitamin C như thế nào cho đúng, an toàn và hiệu quả thì không phải ai cũng biết cách. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng bạn đọc cần ghi nhớ khi bổ sung sắt kèm vitamin C:
1. Bổ sung sắt vitamin C đúng liều lượng khuyến cáo
Liều lượng bổ sung sắt: Nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ để chỉ sử dụng lượng sắt cần thiết và tránh tình trạng thừa sắt. Theo Viện Dinh dưỡng Việt Nam, nhu cầu sắt (mg/ngày) hàng ngày được khuyến nghị thay đổi tuỳ theo độ tuổi và giới tính như sau:
| Nhóm tuổi | Nam | Nữ | ||
| Nhu cầu theo giá trị sinh học sắt của khẩu phần | Nhu cầu theo giá trị sinh học sắt của khẩu phần | |||
| Hấp thu 10% | Hấp thu 15% | Hấp thu 10% | Hấp thu 15% | |
| 0-5 tháng | 0,93 | – | 0,93 | – |
| 6-8 tháng | 8,5 | 5,6 | 7,9 | 5,2 |
| 9-11 tháng | 9,4 | 6,3 | 8,7 | 5,8 |
| 1-2 tuổi | 5,4 | 3,6 | 5,1 | 3,5 |
| 3-5 tuổi | 5,5 | 3,6 | 5,4 | 3,6 |
| 6-7 tuổi | 7,2 | 4,8 | 7,1 | 4,7 |
| 8-9 tuổi | 8,9 | 5,9 | 8,9 | 5,9 |
| 10-11 tuổi | 11,3 | 7,5 | 10,5 | 7,0 |
| 10-11 tuổi (có kinh nguyệt) | 24,5 | 16,4 | ||
| 12-14 tuổi | 15,3 | 10,2 | 14,0 | 9,3 |
| 12-14 tuổi (có kinh nguyệt) | 32,6 | 21,8 | ||
| 15-19 tuổi | 17,5 | 11,6 | 29,7 | 19,8 |
| 20-29 tuổi | 11,9 | 7,9 | 26,1 | 17,4 |
| 30-49 tuổi | 11,9 | 7,9 | 26,1 | 17,4 |
| 50-69 tuổi | 11,9 | 7,9 | 10,0 | 6,7 |
| >50 tuổi (có kinh nguyệt) | 26,1 | 17,4 | ||
| >70 tuổi | 11,0 | 7,3 | 9,4 | 6,3 |
| Phụ nữ có thai (trong suốt cả quá trình) | 15 | 10 | ||
| Phụ nữ cho con bú | Chưa có kinh nguyệt trở lại | 13,3 | 8,9 | |
| Đã có kinh nguyệt trở lại | 26,1 | 17,4 | ||
Liều lượng bổ sung vitamin C: Vitamin C là cần thiết cho sự phát triển và phục hồi của cơ thể. Tuy nhiên, nhu cầu bổ sung vitamin C có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và độ tuổi của mỗi người.
– Trẻ em:
| Độ tuổi | Lượng tiêu thụ khuyến cáo |
| 0 – 6 tháng | 40 mg/ngày |
| 7 – 12 tháng | 50 mg/ngày |
| 1 – 3 tuổi | 15 mg/ngày |
| 4 – 8 tuổi | 25 mg/ngày |
| 9 – 13 tuổi | 45 mg/ngày |
– Nữ giới:
| Độ tuổi | Lượng tiêu thụ khuyến cáo |
| 14 – 18 tuổi | 65 mg/ngày |
| 19 tuổi | 75 mg/ngày |
| Mang thai | Từ 18 tuổi trở xuống: 80 mg/ngày
Từ 19 tuổi trở lên: 85 mg/ngày |
| Cho con bú | Từ 18 tuổi trở xuống: 115 mg/ngày
Từ 19 tuổi trở lên: 120 mg/ngày |
– Nam giới:
| Độ tuổi | Lượng tiêu thụ khuyến cáo |
| 14 – 18 tuổi | 75 mg/ngày |
| 19 tuổi trở lên | 90 mg/ngày |
2. Nên uống sắt và vitamin C lúc nào?
Cũng như các loại vitamin hay dưỡng chất cần thiết khác cho cơ thể, sắt và vitamin C cũng có thời điểm vàng để bổ sung. Vậy đâu là thời gian uống sắt và vitamin C phù hợp để cho hiệu quả hấp thu cao?
Thời điểm trong ngày bổ sung sắt hiệu quả: Để tối ưu hóa hấp thu sắt, nên uống thuốc bổ sắt vào buổi sáng hoặc trưa, khi dạ dày rỗng hoặc ít có thức ăn. Điều này giúp giảm nguy cơ kích ứng dạ dày và tăng khả năng hấp thu sắt. Nếu cảm thấy khó chịu dạ dày sau khi uống thuốc, có thể uống cùng với một ít thức ăn nhẹ hoặc nước ép trái cây.
Thời điểm trong ngày bổ sung vitamin C hiệu quả: Để tận dụng tối đa lợi ích của vitamin C, nên bổ sung vào buổi sáng hoặc trưa, trước khi ăn 30 phút hoặc sau khi ăn 2 giờ. Tránh uống vitamin C vào buổi tối để tránh gây khó ngủ. Đồng thời, nên uống đủ nước khi bổ sung vitamin C để tăng cường quá trình hấp thu và đào thải vitamin C từ cơ thể.
Bổ sung sắt và vitamin C đúng thời điểm giúp tăng hiệu quả
3. Không nên uống vitamin C và sắt cùng gì?
Khi bổ sung sắt, nên hạn chế tiêu thụ một số thực phẩm và đồ uống sau: canxi, cà phê, sữa, nước giải khát có gas,… vì chúng có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thu sắt. Bên cạnh đó, khả năng hấp thu sắt của cơ thể cũng bị giảm đi khi bạn sử dụng cùng các loại thuốc ức chế bơm proton như Omeprazol, Lansoprazol, Pantoprazol, Dexlansoprazole, Esomeprazol, bởi các loại thuốc này có khả năng làm giảm độ acid trong dạ dày.
Ngoài ra, việc uống sắt cùng lúc với các thuốc như Levodopa (điều trị Parkinson) hay Levothyroxin (điều trị suy giáp, bướu cổ và ung thư tuyến giáp) có thể làm giảm hiệu quả của thuốc điều trị.
Không nên uống vitamin C và vitamin B2 (hay các chế phẩm bổ sung chứa hàm lượng vitamin B2 lớn) cùng lúc. Bởi vitamin B2 có thể oxy hóa vitamin C, làm mất tác dụng của cả hai chất này đối với cơ thể.
Ngoài ra, do có khả năng tương tác và gây ra các tác dụng phụ không mong muốn nên để đảm bảo an toàn, không nên sử dụng vitamin C mà không có sự giám sát của bác sĩ nếu đang sử dụng bất kỳ các loại thuốc bao gồm: Thuốc kháng sinh nhóm beta lactam, thuốc kháng axit có chứa nhôm, thuốc an thần, NSAID, thuốc tránh thai đường uống, thuốc chống đông máu, thuốc điều trị HIV/AIDS.
Qua những thông tin được cung cấp ở trên, hy vọng bạn đọc đã có cho mình đáp án cho câu hỏi “uống sắt và vitamin C cùng lúc được không” hay “sắt và vitamin C uống cách nhau bao lâu”. Cũng như biết cách để bổ sung hai dưỡng chất này một cách hiệu quả cho cơ thể. Nếu như bạn đọc vẫn còn những thắc mắc khác liên quan tới hai dưỡng chất này cũng như bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đừng ngần ngại liên hệ với Dược sĩ của Đại Bắc thông qua tổng đài 1800 1125 (miễn phí cước) để nhận tư vấn và giải đáp chi tiết.
Tham khảo thêm:
